อำเภอศรีสงคราม อยู่ห่างจากตัวจังหวัดนครพนมไปประมาณ 79 กิโลเมตร เป็นอำเภอที่มีแม่น้ำสงครามไหลผ่าน หล่อเลี้ยงสร้างความชุ่มชื้น เป็นแหล่งที่ปลาเพาะพันธุ์วางไข่ มีปลามากมายกว่า 100 ชนิด ในต้นเดือนตุลาคมของทุกปี จะจัดงานเทศกาลกินปลาแม่น้ำสงคราม ถิ่นนี้มีพื้นที่ที่ปลูกยางพารามากที่สุดของจังหวัด ขณะเดียวกันมีเกษตรกรส่วนหนึ่งหันมาปลูกพืชไร่ล้มลุกคือ แตงโม (Watermelon) เป็นล่ำเป็นสันกระจายในหลายตำบล โดยเฉพาะที่ตำบลนาคำ ถึงขนาดที่ว่าชาวสวนแตงโมชื่อดังเมืองบั้งไฟ จังหวัดยโสธร มาขอเช่าพื้นที่ปลูก เรียงรายริมถนนหลวงสายหลักกันเลยทีเดียว

แตงโมของอำเภอนี้ เพิ่งจะมีชื่อเสียงกระฉ่อนเป็นที่รู้จักของผู้บริโภคและพ่อค้าเมื่อไม่นานมานี้เอง จนล่าสุดได้สมญานามว่า "แตงโมเงินล้าน" หนึ่งในเกษตรกรผู้ปลูกกว่า 200 ราย เป็นหญิงสาวใหญ่วัยโสดอายุ 36 ปี คือ คุณเตือนใจ บุพศิริ อยู่บ้านเลขที่ 24 หมู่ที่ 9 บ้านคำสะอาด ตำบลนาคำ อำเภอศรีสงคราม จังหวัดนครพนม มีความรู้เป็นทุนเดิม จบระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) จากวิทยาลัยเกษตรและเทคโนโลยีนครพนม (ปัจจุบันยุบรวมเป็นมหาวิทยาลัยนครพนม) ในสาขาวิชาเกษตรกรรม วิชาเอกสัตว์ใหญ่ (โคนม) แต่หันมาเอาดีในการส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกพืชไร่ทำเงิน

คุณเตือนใจเล่าถึงเกร็ดประวัติชีวิตว่า เป็นบุตรสาวคนโตของ คุณพ่อวิเชียร และ คุณแม่ลำไพ ในจำนวนพี่น้อง 5 คน ปี 2535-2537 เริ่มเข้าทำงานเป็นเจ้าหน้าที่ส่งเสริมการเกษตร โครงการชลประทานน้ำอูน จังหวัดสกลนคร พอมาปี 2538 เบนเข็มชีวิตมาทำงานเป็นเจ้าหน้าที่ส่งเสริมการเกษตรของบริษัท ซันเทคกรุ๊ป จำกัด เป็นโรงงานผลิตน้ำมะเขือเทศ และสับปะรดกระป๋องส่งออก ตั้งอยู่ที่บ้านดอนแดง ในช่วงทำงานอยู่โครงการชลประทาน ปลูกยางพาราทิ้งไว้รอให้โตก่อนกรีดทำเงิน 50 ไร่ จ้างแรงงานกรีดได้ผลผลิตยางแผ่น 12,000 กิโลกรัม ต่อปี ราคาจำหน่ายช่วงนั้นตกกิโลกรัมละ 60 บาท ลงทุนไป 720,000 บาท ได้กำไรขณะนั้น 500,000 บาทเศษ

ปี 2539 ช่วงทำงานที่บริษัท ซันเทคกรุ๊ป ทดลองปลูกแตงโมจำนวน 30 ไร่ ในจำนวนที่ดิน 150 ไร่ ด้วยตนเอง ใช้แรงงานในครอบครัวมีน้องสาวและน้องชายรวม 5 คนช่วย ได้ผลผลิตเป็นที่น่าพอใจ กระทั่งปี 2540 จึงริเริ่มและเป็นผู้ส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกแตงโมเป็นจริงเป็นจังเพื่อการค้า นอกจากเป็นผู้หาตลาดให้เกษตรกรแล้ว เบื้องต้นชักชวนเกษตรกรเข้าร่วมโครงการ 25 ราย ในพื้นที่ 300 ไร่ แล้วจึงค่อยๆ ขยับขยายส่งเสริมให้ปลูกเพิ่มอีกในอำเภอนาหว้า บ้านแพง ท่าอุเทน ปลูกแตงโมไม่พอยังมีแตงแคนตาลูป และพืชผักสวนครัวชนิดอื่นๆ พื้นที่ประมาณ 1,000 ไร่

คุณเตือนใจ ในฐานะประธานกลุ่มผู้ปลูกแตงโม จังหวัดนครพนม กล่าวว่า ส่งเสริมให้ปลูกทั้งปีรวม 4 อำเภอ ยกเว้นระหว่างเดือนมิถุนายน-สิงหาคม เนื่องจากมีฝนตกชุกไม่คุ้มกับการลงทุน จากการสำรวจล่าสุดมีเกษตรกรในความดูแล 250 ครอบครัว พื้นที่ปลูก 2,000 ไร่ เฉพาะสามีภรรยาจะให้ปลูกคนละ 5 ไร่ หากมีบุตรปลูกเพิ่มเป็น 7 ไร่ โดยเน้นให้ทำเอง ไม่จ้างแรงงาน ทำในลักษณะกลุ่มเครือข่าย ทำเองและส่งเสริมเพื่อป้อนผลผลิตออกสู่ตลาดต่อเนื่องตลอดทั้งปี รวมกลุ่มขายไม่ผ่านพ่อค้าคนกลาง เริ่มต้นทำตลาดเองและผลิตในคุณภาพเดียวกัน โดยมีการแลกเปลี่ยนความคิดเห็น ปริมาณผลผลิตแทบไม่พอจำหน่ายในพื้นที่และใกล้เคียง อย่าง ไรก็ตาม รายได้ที่ผ่านมาของเกษตรกรเมื่อหักรายจ่ายต่ำสุดต้องมีกำไร 8,000 บาท ต่อไร่ สูงสุด 15,000 บาท ต่อไร่

แตงโมที่ส่งเสริมปลูกมีทั้งหมด 8 สายพันธุ์ อาทิ ตอร์ปิโด กินรี จินตหรา ไดอานา สวิสโก ซอนย่า และแตงโมพันธุ์ไร้เมล็ดพันธุ์ลูกใหญ่และลูกเล็ก ที่แนะนำมามีทั้งแตงสีเหลืองและแดง แต่ส่วนใหญ่แล้วปลูกเนื้อในสีแดงกัน

ประธานกลุ่มผู้ปลูกแตงโม จังหวัดนครพนม กล่าวถึงขั้นตอนและเทคนิคการปลูกว่า เริ่มจากเตรียมดิน ไถเปิดหน้าดินรอบแรกลึก 30 เซนติเมตร ตากดินให้แห้งไว้ 2 สัปดาห์ ใช้รถไถย่อยดินอีกรอบ

ระยะปลูกความกว้าง 6-6.5 เมตร ทำแถวคู่ระยะ ปลูกระหว่างหลุม 60 เซนติเมตร ระหว่างแถวห่าง 6 เมตร ปรับปรุงดินโดยใส่ปุ๋ยคอก 1 ตัน ต่อไร่ หว่านปูนขาวให้ทั่วเพื่อปรับสภาพดิน ใช้รถไถเล็กยกแปลงกรีดร่อง ใส่ปุ๋ย สูตร 15-15-15 จำนวน 30-50 กิโลกรัม ต่อไร่ แล้วแต่ความสมบูรณ์ของดิน ก่อนโรยปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก จากนั้นไถยกร่องโดยรถไถเดินตาม ยกแปลงเสร็จใช้พลาสติคดำคลุมแปลงไว้เพื่อเพาะต้นกล้า คัดต้นกล้าสมบูรณ์ปลูก 1 ต้น ต่อ 1 หลุม ใช้เวลา 12 วัน จึงย้ายปลูก 1 ต้น ต่อ 1 หลุม

หลังย้ายปลูก 7-10 วัน ตัดยอดเพื่อเลี้ยงแขนงไว้ 3 แขนง ต่อต้น ตัดยอดอีกครั้งเพื่อให้ปุ๋ยทางดิน สูตร 15-0-0 จำนวน 3 กรัม ต่อต้น เมื่อย้ายปลูก 35-40 วัน จึงจัดแถว แต่งแขนง ปล่อยทิ้งไว้ให้ติดลูก ใช้คนช่วยผสมเกสรระหว่างตัวผู้กับตัวเมียในช่วงเช้ามืด ก่อน 10.00 น. ต้องให้เสร็จ ตัดทิ้งให้ติดต้นละ 3 ลูก ผ่านไป 7-8 วัน ตัดแต่งลูกที่มีตำหนิบิดเบี้ยวทิ้งให้เหลือไว้ 2 ลูก ต่อต้น น้ำหนักเฉลี่ย 3.5-4 กิโลกรัม ต่อลูก หลังดอกบาน 30 วัน จึงจะได้เวลาเก็บเกี่ยวผลผลิต น้ำหนักมาตรฐานจะตก 5-8 กิโลกรัม ต่อลูก

ให้น้ำโดยใช้ปั๊มน้ำสูบน้ำจากแม่น้ำสงครามที่ไหลผ่าน ต่อผ่านสายยางปล่อยตามร่อง รดน้ำ 3-5 วัน ต่อครั้ง แล้วแต่สภาพอากาศ แตงโมไม่ชอบแฉะ ต้องการความชื้นสม่ำเสมอ

เจ้าของสวนแตงโมภายใต้ชื่อ "กสิกิจ" และประธานกลุ่มกล่าวด้วยว่า สวนแตงโมของตนและครอบครัวแห่งนี้ได้ใบรับรองของกรมวิชาการเกษตร Q ปลอดภัยจากสารเคมี แต่ถ้าใช้ก็ใช้น้อยภายใต้ GAP ที่อนุญาตให้ใช้ นอกจากปลูกแตงโมยังทำการเกษตรผสมผสานมาตั้งแต่ปี 2545 บนเนื้อที่ 150 ไร่ ประกอบด้วย แตงโม 30 ไร่ ยางพารา 50 ไร่ ส้มเขียวหวาน 5 ไร่ ส้มโชกุน 20 ไร่ ส้มโอ 5 ไร่ น้อยหน่า 10 ไร่ พอปี 2548 ปลูกส้มเขียวหวานเพิ่มเป็น 10 ไร่ รวมถึงปลูกมะละกอ พริก และพืชผักสวนครัวหลายชนิด มีรายได้ปี 2548-2549 จากส้ม 254,000 บาท ยางพารา 585,000 บาท มะละกอ 155,000 บาท และแตงโม 9,700 บาท มีตลาดหลักที่จังหวัดภูเก็ต และตลาดไท

ปี 2548 ได้รับรางวัล 3 รางวัล ในปีเดียวกันคือ ชนะเลิศการประกวดเกษตรกรดีเด่น (สาขาทำสวน) ระดับจังหวัดนครพนม, ชนะเลิศการประกวดเกษตรกรดีเด่นระดับภาคอีสาน, และรางวัลที่ 3 จากการประกวดเกษตรกรดีเด่นระดับประเทศในสาขาเดียวกัน

สำหรับตลาดแตงโมของกลุ่มในปีที่ผ่านมา มีจุดจำหน่ายหน้าสวนแล้ว และยังส่งไปตลาดไท 15 ตัน ต่อวัน ตลาดสี่มุมเมือง 10 ตัน ต่อวัน ภาคเหนือ 24 ตัน ต่อวัน ภูเก็ตและนครศรีธรรมราช 8 ตัน ต่อวัน นอกจากนี้ ยังส่งจำหน่ายขึ้นห้างสรรพสินค้าชื่อดัง เช่น สยามพารากอน เดอะมอลล์ ในแบรนด์เนมติดสติ๊กเกอร์ไว้บนผลแตงโมภายใต้ชื่อ "กรีนฟาร์มนครพนม"

อยากรู้ว่าแตงโมของเกษตรกรชาวไร่ จังหวัดนครพนม รสชาติอร่อยลิ้นและมีคุณภาพดีแค่ไหน ได้รับฉายาว่า "แตงโมเงินล้าน" ได้อย่างไร ลองแวะไปพูดคุยกับ คุณเตือนใจ บุพศิริ เจ้าของสวนกสิกิจ ได้ที่โทร. (081) 739-3279 และเบอร์น้องสาวคือ คุณภัทรสุดา โทร. (081) 964-0455 หรืออยากทราบข้อมูลเบื้องต้น สำนักงานเกษตรอำเภอศรีสงคราม โทร. (042) 599-166

ไปไม่ถูกขับรถไปตามถนนทางหลวงหมายเลข 212 เส้นทางสายนครพนม-ท่าอุเทน ผ่าน อบต.ท่าจำปา ให้เลี้ยวซ้ายสามแยก ตัดเข้าอำเภอศรีสงคราม ไปอีกประมาณ 30 กิโลเมตร ก่อนถึงตัวอำเภอจะเห็นบ้านคำสะอาด ตำบลนาคำ อยู่ติดริมถนนทางหลวง บริเวณแถวนี้จะปลูกสวนยางพาราและแตงโมกันเพียบ

ประธานกลุ่มเกษตรกรคนเก่ง ยินดีตอบปัญหาข้อข้องใจ