ปัจจุบัน จะเห็นได้ว่า การปลูกพืชแทบทุกชนิดนิยมใช้วิธีการที่จะให้ได้รับผลผลิตนอกฤดูกาล ไม่ว่าจะเป็นการใช้สารเคมีเร่ง การบังคับต้น หรือการคำนวณระยะเวลาที่พืชนั้นให้ผลผลิต รวมถึงวิธีการอื่นๆ ที่ใช้กับแต่ละพืช ซึ่งจะมีผลต่อราคาและความต้องการของผู้บริโภค ดังเช่น การปลูกแกลดิโอลัส ไม้ตัดดอกหลากหลายพันธุ์ ที่ให้ดอกสวยงามหลายหลากสี จำหน่ายในตลาดได้ตลอดทั้งปี

รศ.ดร.โสระยา ร่วมรังสี ศูนย์บริการการพัฒนาขยายพันธุ์ไม้ดอกไม้ผลบ้านไร่ อันเนื่องมาจากพระราชดำริ คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ให้รายละเอียดว่า แกลดิโอลัส มีถิ่นกำเนิดในแถบแอฟริกาใต้ และประเทศแถบเมดิเตอร์เรเนียน พืชในสกุลนี้มีมากกว่า 200 ชนิด จัดเป็นไม้ดอกประเภทหัว เนื่องจากลำต้นเปลี่ยนแปลงรูปร่างเป็นหัวอยู่ในดิน ลักษณะกลมแป้น ข้อและปล้องชัดเจน มีตาอยู่โดยรอบประมาณ 2-3 ตา ส่วนโคนของใบสีน้ำตาลห่อหุ้มอยู่ ส่วนที่อยู่เหนือดินเรียกว่าลำต้นเทียม จำนวนดอกย่อยเรียงตัวแบบสลับ จะเริ่มสร้างช่อดอกเมื่อมีใบประมาณ 3-4 ใบ และจะแทงช่อดอกให้เห็นเมื่อมีใบ 4-5 ใบ



พันธุ์แกลดิโอลัส

การจำแนกพันธุ์โดยใช้จำนวนวันที่ออกดอกคือ พันธุ์เบา ใช้เวลาตั้งแต่ปลูกจนถึงออกดอก ประมาณ 60-65 วัน พันธุ์กลาง จะใช้เวลาปลูกถึงออกดอก ประมาณ 70-75 วัน และพันธุ์หนัก จะใช้เวลาตั้งแต่ปลูกจนถึงออกดอก 80-120 วัน



วิธีการปลูกและดูแลรักษา

การปลูกแกลดิโอลัสจะต้องใช้หัวพันธุ์ที่พ้นระยะพักตัวแล้ว สังเกตจากตาที่บวมพองขึ้นมา และที่โคนของหัวพันธุ์มีตุ่มรากงอกออกมา การเตรียมแปลงปลูกควรไถดินและตากแดดไว้ ประมาณ 7-10 วัน ขนาดแปลงกว้าง 1 เมตร ความยาวตามสภาพพื้นที่ ปลูก 4 แถว วางหัวพันธุ์ลงในร่องปลูกระยะห่าง 15-25 เซนติเมตร ขึ้นกับขนาดของหัวพันธุ์ กลบหัวพันธุ์แล้วรดน้ำให้ชุ่ม คลุมแปลงด้วยฟางข้าว แกลบดิบ หรือวัสดุอื่นที่หาได้ง่ายในท้องถิ่น รดน้ำให้ชุ่ม เมื่อต้นสูงประมาณ 20 เซนติเมตร เริ่มทำค้ำยันที่ทำด้วยเชือกตาข่าย ขนาด 5x5 นิ้ว

การใส่ปุ๋ย เมื่อมีใบประมาณ 2 ใบ เริ่มใส่ปุ๋ย สูตร 15-15-15 อัตรา 5 กรัม ต่อต้น เดือนละ 1 ครั้ง ให้น้ำอย่างสม่ำเสมอ เมื่อตัดดอกแล้วใส่ปุ๋ย สูตร 13-13-21 อัตรา 5 กรัม ต่อต้น เดือนละ 1 ครั้ง นาน 2 เดือน จึงงดการให้น้ำ จนกระทั่งใบแห้งจึงขุดหัวพันธุ์ไปเก็บไว้ในห้องเย็น อุณหภูมิ 4-8 องศาเซลเซียส



วิธีเก็บเกี่ยวและการปฏิบัติหลังการเก็บเกี่ยว

การตัดดอกแกลดิโอลัส เริ่มเมื่อดอกจริงดอกแรกแย้มและปรากฏสี การตัดควรตัดที่โคนต้นให้เหลือใบติดต้นไว้ 3 ใบ เพื่อให้มีการสร้างอาหารไปเลี้ยงหัวใหม่ใต้ดิน ดอกที่ตัดนำมาแช่น้ำ หากต้องการเก็บรักษาไว้ให้นานมากขึ้น ควรแช่ปลายก้านช่อด้วยสารละลายที่ประกอบด้วย 8-ไฮดรอกซีควิโนลินซัลเฟต 250 กรัม ต่อลิตร และน้ำตาล 5% เก็บรักษาไว้ในห้องเย็น 10 องศาเซลเซียส

การเก็บเกี่ยวหัวพันธุ์ ควรระมัดระวังอย่าให้หัวพันธุ์เกิดแผล เมื่อขุดขึ้นมาแล้วทำความสะอาด คัดเกรด แช่ยาป้องกันเชื้อรา นาน 10 นาที ผึ่งให้แห้งในร่ม จากนั้นเก็บรักษาไว้ในห้องอุณหภูมิ 4-8 องศาเซลเซียส นาน 1-2 เดือน เพื่อทำลายการพักตัวและเร่งให้หัวพันธุ์งอกใหม่



วิธีบังคับการออกดอก

การวางแผนการผลิตเพื่อตัดดอกแกลดิโอลัสในช่วงเวลาที่เราต้องการนั้น ขึ้นอยู่กับพันธุ์ที่เลือกใช้ โดยพิจารณาจากจำนวนวันตั้งแต่ปลูกจนถึงออกดอก เช่น ต้องการปลูกแกลดิโอลัสเพื่อตัดดอกในช่วงวันปีใหม่ หรือ 1 มกราคม โดยใช้พันธุ์ฟัลคอน ซึ่งมีระยะเวลาการออกดอก 60-65 วัน จึงควรปลูกหัวพันธุ์ที่พ้นระยะพักตัว ในช่วงประมาณ วันที่ 25-28 ตุลาคม หากใช้พันธุ์หนัก เช่น พันธุ์ฮาเวสท์คิง ซึ่งใช้เวลาออกดอก 120 วัน จึงควรปลูกประมาณ วันที่ 26-28 สิงหาคม ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับสภาพอากาศในช่วงที่ปลูกด้วย หากดอกบานเร็วก่อนกำหนด ให้ตัดดอกแล้วแช่สารละลายเคมี เก็บรักษาไว้จำหน่ายในช่วงปีใหม่ได้เช่นกัน

สนใจสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ รศ.ดร.โสระยา ร่วมรังสี คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ โทร. (081) 885-1805