"เยอร์บีร่า" เป็นไม้ดอกที่คนส่วนใหญ่รู้จักและนำมาใช้ประโยชน์ในการตกแต่งประดับเพื่อความสวยงามมาเป็นเวลานานแล้ว โดยส่วนใหญ่เยอร์บีร่าที่ปลูกมักเป็นเยอร์บีร่าตัดดอกแทบทั้งสิ้น ซึ่งมีทรงพุ่มขนาดใหญ่ ไม่กะทัดรัดสวยงาม ก้านดอกยืดยาว ดอกบานไม่ทนนาน และการดูแลรักษายาก

ปัจจุบัน ได้มีการปรับปรุงพันธุ์เยอร์บีร่าในต่างประเทศสำหรับใช้เป็นไม้กระถาง แต่ยังไม่เป็นที่แพร่หลายมากนักในเมืองไทย เนื่องจากเมล็ดพันธุ์มีราคาแพง การนำเข้าต้องผ่านบริษัทค้าเมล็ดพันธุ์ ซึ่งตกราคาเมล็ดละ 17-20 บาท เยอร์บีร่ากระถางจึงเป็นที่รู้จักและใช้ประโยชน์อยู่เพียงคนกลุ่มน้อยเท่านั้น

อาจารย์รังสิมา อัมพวัน ฝ่ายวิจัย สำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้ ได้ศึกษาโดยคัดเลือกต้นพันธุ์ดีจากการเพาะเมล็ด แล้วนำดอกอ่อนมาเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2547 จากนั้นจึงปลูกทดสอบเพื่อหาเทคโนโลยีในการปลูกเลี้ยง จนกระทั่งปัจจุบันสามารถผลิตเยอร์บีร่ากระถางแบบครบวงจรได้อย่างน่าสนใจ และมีประโยชน์สำหรับเกษตรกรที่ต้องการปลูกไม้ดอกเศรษฐกิจเพื่อจำหน่ายในระยะเวลาสั้น โดยใช้ระยะเวลาเพียง 5-9 สัปดาห์ ก็สามารถนำออกขายได้ นับเป็นพืชที่สามารถสร้างรายได้ให้แก่ผู้ปลูกเลี้ยงอีกชนิดหนึ่งที่ไม่ควรมองข้าม

เยอร์บีร่ากระถาง สามารถขยายพันธุ์ได้เหมือนเยอร์บีร่าตัดดอกทั่วไป ด้วยการเพาะเมล็ด การแยกหน่อ และการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช ความสูงของต้น ประมาณ 25-30 เซนติเมตร ทรงพุ่มกะทัดรัด ออกดอกดกตลอดปี ดอกมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 7-12 เซนติเมตร ดอกบานทนนาน มีให้เลือกหลากหลายสี ทั้งดอกเดี่ยวและดอกซ้อน ซึ่งมีทั้งใจกลางดอกสีดำและสีเหลือง มีอายุข้ามปี การดูแลรักษาง่าย สามารถใช้ปลูกประดับแปลง เป็นไม้กระถางตั้งโต๊ะ เป็นของฝากของชำร่วยในช่วงเทศกาลต่างๆ ได้ โดยเฉพาะช่วงเทศกาลวาเลนไทน์ ซึ่งราคาดอกไม้แพงขึ้นกว่าปกติหลายเท่าตัว

ขณะนี้มหาวิทยาลัยแม่โจ้ได้เปิดตัวเยอร์บีร่ากระถาง พร้อมจำหน่ายสำหรับท่านที่สนใจนำไปปลูกเลี้ยงประดับแบบดูแลง่ายได้ด้วยตนเอง และจะเป็นอีกไฮไลต์หนึ่งของงานฉลองครบรอบ 75 ปีมหาวิทยาลัยแม่โจ้ ซึ่งจะจัดขึ้นในวันที่ 4-10 ธันวาคม 2551 หากเกษตรกรที่สนใจต้องการปลูกหรือเข้าเยี่ยมชมโรงเรือนเยอร์บีร่ากระถาง ซึ่งมีหลากสีสันสวยงาม สามารถติดต่อได้โดยตรงที่ อาจารย์รังสิมา อัมพวัน ฝ่ายวิจัย สำนักวิจัยและส่งเสริมวิชาการการเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้ โทร. (053) 873-822

สำหรับผู้อยากปลูกเลี้ยง ดูแลอย่างไร



วิธีดูแลต้นกล้า

นำต้นกล้าพันธุ์ที่ได้จากการกระตุ้นการเกิดรากในห้องปฏิบัติการออกปลูกในสภาพแวดล้อมภายนอก เพื่อปรับสภาพต้นในถาดปลูกที่มีส่วนผสมของวัสดุปลูกที่นึ่งฆ่าเชื้อแล้ว ได้แก่ ดิน : ทราย : ขี้เถ้าแกลบ : ขุยมะพร้าว อัตราส่วน 1 : 1 : 2 : 0.5 จากนั้นปรับสภาพต้นกล้า จนกระทั่งต้นกล้าสามารถเจริญเติบโตในสภาพแวดล้อมได้ดี พร้อมย้ายปลูกลงภาชนะต่อไป โดยต้นกล้ามีอายุประมาณ 4-5 สัปดาห์



วิธีย้ายปลูก : ย้ายต้นกล้าลงปลูกในกระถาง ขนาด 6 นิ้ว ที่มีส่วนผสมของวัสดุปลูก ได้แก่ ดิน : ทราย : ขี้เถ้าแกลบ : ขุยมะพร้าว อัตราส่วน 1 : 0.5 : 3 : 3 โดยสามารถเพิ่มปุ๋ยอินทรีย์/วัสดุปรับปรุงดินลงไปได้ จากนั้นตัดแต่งใบล่างทิ้ง โดยให้เหลือใบใหม่ที่เกิดขึ้นหลังจากย้ายปลูกจากขวด ประมาณ 3-4 ใบ เท่านั้น



ดูแลรักษาให้งาม

ควรให้น้ำ : ในปริมาณน้อย 2 วัน ต่อครั้ง ซึ่งสังเกตจากความชื้นในวัสดุปลูก โดยในช่วงแรกที่เริ่มเกิดดอกสามารถให้น้ำโดนดอกได้ แต่เมื่อดอกเริ่มบาน การให้น้ำไม่ควรให้น้ำโดนดอก เพื่อลดความเสียหายจากเชื้อราที่อาจเกิดขึ้นกับดอกได้

ระยะการเจริญเติบโตทางลำต้น:ภายหลังจากการย้ายต้นกล้าลงกระถางปลูกได้ 1 สัปดาห์ ควรให้ปุ๋ยเคมี สูตร 16-16-16 + ปุ๋ยอินทรีย์ที่เร่งการเจริญเติบโตทางลำต้น (หากผสมในดินปลูกแล้ว ควรให้เฉพาะปุ๋ยเคมีอย่างเดียว) โดยอัตราของปุ๋ยเคมี เท่ากับ 1/2 ช้อนชา ต่อกระถาง และมีการให้ปุ๋ยทางใบ เพื่อบำรุงต้น 2 สัปดาห์ ต่อครั้ง จำนวน 2 ครั้ง หรือจนกระทั่งดอกแรกโผล่ให้เห็น

ระยะการให้ดอก : ภายหลังการย้ายปลูกต้นเยอร์บีร่าลงกระถาง ได้ประมาณ 4-5 สัปดาห์ หรือ 9-13 สัปดาห์ หลังย้ายต้นออกจากขวด ต้นเยอร์บีร่าจะเริ่มโผล่ดอกแรกให้เห็น ทั้งนี้ ระยะเวลาการให้ดอกขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ และการดูแลรักษา จากนั้นจึงให้ปุ๋ยเคมี สูตร 12-24-12 + ปุ๋ยออสโมโคท สูตร 16-16-16 อัตรา 1/2 ช้อนชา ต่อกระถาง (สามารถให้ปุ๋ยอินทรีย์เร่งการให้ผลผลิตเพิ่มเติมได้) และให้ปุ๋ยทางใบ บำรุงดอกอีก 1 ครั้ง

การตัดแต่งใบ : ตัดแต่งใบเยอร์บีร่ากระถางภายหลังจากย้ายต้นกล้าลงปลูกในกระถาง และหลังจากนั้นทุกๆ 2 สัปดาห์ โดยดึงใบที่มีขนาดแผ่นใบหรือก้านใบเล็ก ใบแก่ ต้นที่มีใบปริมาณมากเกิน ซึ่งบังแสงแดดกัน รวมทั้งใบที่ผิดปกติออก โดยให้ใบที่เหลือมีขนาดใหญ่แผ่รับแสงแดดได้เต็มที่ และควรตัดแต่งใบเพื่อให้ได้ทรงพุ่มที่สมดุล ซึ่งจะส่งผลให้ต้นออกดอกได้เร็วขึ้น และขนาดดอกมีคุณภาพ การตัดแต่งใบนี้จำเป็นมาก โดยเฉพาะพันธุ์ที่มีการแตกใบมาก

ช่วงเด็ดยอด : ทำเฉพาะบางสายพันธุ์ที่มีจำนวนต้นต่อกอน้อยเพียง 1-2 ต้น ต่อกอ เท่านั้น โดยเด็ดยอดหรือดอกทิ้ง ซึ่งจะทำให้ต้นเดิมแตกต้นใหม่ และจะกระทำเช่นนี้จนกว่าจะได้จำนวนต้นต่อกอเพียงพอ คือ 3-5 ต้น จึงหยุดการเด็ดดอกทิ้ง

เยอร์บีร่ากระถางจะทยอยออกดอกแรกให้เห็น โดยใช้ระยะเวลาตั้งแต่เกิดตุ่มดอกจนดอกบาน ประมาณ 10-14 วัน และอายุของดอกบานนานประมาณ 7-14 วัน โดยจำนวนดอกที่ให้จะขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ การตัดแต่งใบ และการให้ปุ๋ย



แนวโน้มของตลาดและการจำหน่าย

เยอร์บีร่ากระถาง พร้อมจำหน่ายเมื่อมีปริมาณทรงพุ่มที่สมบูรณ์ มีปริมาณดอกมากประมาณ 3-5 ดอก ต่อกระถาง โดยราคาจำหน่ายแบบขายส่ง ในปัจจุบัน ราคากระถางละ 50-60 บาท ส่วนราคาขายปลีก ราคากระถางละ 80-150 บาท ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับสถานที่ ซึ่งหากเป็นแหล่งท่องเที่ยวจะมีราคาสูง

ปัจจุบัน เยอร์บีร่ากระถาง เริ่มเป็นที่รู้จักกันมากขึ้น หากได้รับการสนับสนุนจะเป็นไม้ดอกกระถางชนิดใหม่ที่มาแรงในอนาคต เนื่องจากการปลูกเลี้ยงไม่ยาก ให้ดอกดกตลอดปี สามารถขยายพันธุ์โดยการแยกหน่อได้ และมีอายุข้ามปี จึงคุ้มค่าในการซื้อหาไว้ปลูกเลี้ยงสำหรับผู้รักต้นไม้



การผลิตเยอร์บีร่ากระถาง

- วัสดุปลูก ดิน : ทราย : ขี้เถ้าแกลบ : ขุยมะพร้าว

- อัตราส่วน 1 : 1 : 2 : 0.5

- ให้ปุ๋ยทางใบ 21-21-21

-

- วัสดุปลูก ดิน : ทราย : ขี้เถ้าแกลบ : ขุยมะพร้าว

- อัตราส่วน 1 : 0.5 : 3 : 3

- ตัดแต่งใบ

- ปุ๋ยเคมี 16-16-16

- ปุ๋ยอินทรีย์เร่งการเจริญเติบโต

- ปุ๋ยทางใบบำรุงต้น



- ตัดแต่งใบ

- ปุ๋ยออสโมโคท 16-16-16

- ปุ๋ยเคมี 12-24-12

- ปุ๋ยอินทรีย์เร่งการให้ผลผลิต

- ปุ๋ยทางใบบำรุงดอก

- จำนวนดอก 3-5 ดอก ต่อกระถาง





กระตุ้นการออกรากต้นกล้าในขวด 3-4 สัปดาห์ /หัองปฏิบัติการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อพืช (3-4 สัปดาห์)

ย้ายต้นกล้าจากขวดออกปลูกในโรงเรือน 4-5 สัปดาห์ /โรงเรือน (11-16 สัปดาห์)

ย้ายต้นกล้าลงปลูกในกระถาง 6 นิ้ว 5-8 สัปดาห์/โรงเรือน (11-16 สัปดาห์)

ต้นเยอร์บีร่าเริ่มออกดอก 2-3 สัปดาห์ /โรงเรือน (11-16 สัปดาห์)

จำหน่าย /โรงเรือน (11-16 สัปดาห์)