การปลูกพืชไม่ใช้ดิน คือการปลูกพืชลงในวัสดุปลูกอย่างอื่นที่ไม่ใช่ดิน เพื่อเป็นการลดข้อจำกัดและปัญหาต่าง ๆ เกี่ยวกับดินหรือพื้นที่ปลูก โดยการสร้างและควบคุมสภาวะ     ต่าง ๆ ให้เหมาะสมกับการเจริญเติบโตของพืชที่ปลูก วัสดุที่ใช้ปลูกอาจใช้ชานอ้อย ขี้เลื่อย แกลบ ขี้เถ้า หิน กรวด แผ่นฟองน้ำ เส้นใยพลาสติก หรือแม้กระทั่งการปลูกในน้ำที่เราเรียกกันว่า การปลูกแบบ “ไฮโดรโปนิกส์” ที่เป็นการปลูกพืชที่ให้รากพืชแช่อยู่ในน้ำสารละลายธาตุอาหารโดยตรง ซึ่งมีหลายรูปแบบเช่นกัน
 
ข้อมูลจาก www.wataranyik.com/ บอกไว้ว่า การปลูกพืชแบบไฮโดรโปนิกส์ทำได้หลายวิธีขึ้นอยู่กับว่าเราจะปลูกพืชชนิดใดปลูกทำไมหรือปลูกเพื่ออะไร จากนั้นจึงเลือกวิธีปลูกและจัดเตรียมอุปกรณ์ ในทางทฤษฎีแล้ววิธีนี้สามารถใช้ปลูกพืชได้ทุกชนิดเนื่องจากวิธีการปลูกพืชแบบนี้เป็นการปลูกพืชโดยเลียนแบบการปลูกพืชบนดินตามธรรมชาติ เพียงแต่วิธีนี้ผู้ปลูกจะต้องจัดหาแร่ธาตุที่พืชต้องการใช้ในการเจริญเติบโตให้แก่พืชซึ่งปกติแล้วพืชจะได้แร่ธาตุเหล่านี้มาจากดินที่ใช้ปลูก หรือบางครั้งได้มาจากปุ๋ยที่ผู้ปลูกเติมหรือใส่ลงไปในดินเมื่อต้องการปลูกพืชหลาย ๆ ครั้งในพื้นที่เดิม ซึ่งถ้าปลูกพืชซ้ำที่บ่อย ๆ แร่ธาตุที่มีอยู่  ในดินก็จะค่อย ๆ หมดไปเนื่องจากพืชนำไปใช้ในการเจริญเติบโต โดยเฉพาะแร่ธาตุที่พืชต้องการใช้ในปริมาณมาก ได้แก่ ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส และโปแทสเซียม ในการปลูกพืชไม่ใช้ดินจึงต้องหาปัจจัยต่าง ๆ ที่ดินทำหน้า ที่ให้แก่พืชโดยตรงคือ เป็นแหล่งแร่   ธาตุ นอกจากนั้นดินที่ดีที่เหมาะสมจะนำมาใช้ปลูกพืชได้ต้องมีช่องว่างอากาศ มีปริมาณน้ำในดินที่เหมาะสมด้วยจึง   จะใช้ปลูกได้ดี โดยทั่วไปในดิน 100 ส่วน ควรมีส่วนประกอบต่าง ๆ คิดเป็น  ร้อยละ ดังนี้ แร่ธาตุหรือสารอนินทรีย์ 45% ช่องว่างอากาศในดิน 25% ปริมาณน้ำ 25% สารอินทรีย์ 5% 
 
การปลูกพืชแบบไฮโดรโปนิกส์มีการพัฒนามาอย่างต่อเนื่อง เป็นที่น่ายินดีที่ว่าขณะนี้มีการพัฒนาสูตรปุ๋ยชีวภาพสำหรับปลูกพืชแบบนี้มาหลาย ๆ สูตร
 
รศ.ดนัย วรรณวนิช จากคณะเทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี เป็นอีกหนึ่งที่ได้คิดค้นสูตรปุ๋ยชีวภาพสำหรับการผลิตผักระบบไฮโดรโปนิกส์
 
“โดยปกติสูตรสารละลายธาตุอาหารทุกสูตรได้มาจากสาร     อนินทรีย์ หรือปุ๋ยเคมีชนิดต่าง ๆ โดยเฉพาะปุ๋ยไนโตรเจน ซึ่งเป็นปุ๋ยที่พืชดูดไปใช้มากที่สุดเพื่อนำไปใช้ในการเจริญเติบโต และพืชที่ได้รับปุ๋ยไนโตรเจนในรูปของไนเตรทอย่างเพียงพอจะมีการเจริญเติบโตที่สมบูรณ์ แต่อย่างไรก็ตาม หากพืชได้รับปุ๋ยไนโตรเจนในรูปของไนเตรทมากเกินไปจนใช้ไม่หมด จะเกิดการสะสมอยู่ในส่วนต่าง ๆ ของพืช หากนำพืชนั้นไปบริโภค จะทำให้สารไนเตรทเข้าสู่ร่างกาย และเกิดอันตรายแก่ผู้บริโภคได้” รศ.ดนัย บอก
 
ด้วยเหตุนี้เองจึงได้ศึกษาการใช้สารอินทรีย์ชนิดต่าง ๆ ใน   การปลูกพืชแบบไม่ใช้ดิน โดยได้ใช้น้ำหมักปุ๋ยคอก น้ำหมักมูลค้างคาว น้ำสกัดชีวภาพจากนมสด น้ำหมักซุปเปอร์โบกาฉิ น้ำหมักดินระเบิด น้ำสกัดชีวภาพจากพืช น้ำสกัดชีวภาพจากมูลสัตว์ มาทดลองผสมกับปุ๋ยเคมีในอัตราส่วน 1:3 แล้วพบว่า การใช้น้ำหมักดินระเบิด และน้ำสกัดชีวภาพจากนมสด สามารถทำให้พืชผักมีการเจริญเติบโตทัดเทียมกับการใช้ปุ๋ยเคมีเพียงอย่างเดียว
 
เห็นได้ชัดเจนเลยว่า การใช้ปุ๋ยสูตร รศ.ดนัยในการปลูกพืชแบบไฮโดรโปนิกส์ไม่ต้องใช้ปุ๋ยเคมีเลย แต่พืชก็เติบโตเสมือนได้รับปุ๋ยเคมี ไม่ต้องใช้ปุ๋ยเคมีให้สิ้นเปลืองต้นทุนการผลิตและไม่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมด้วย
 
ผู้ใดสนใจ ติดต่อสอบถามได้ที่หมายเลขโทรศัพท์ 08-9236-5470.