ปลากระดี่มุก จัดเป็นปลาพื้นเมืองน้ำจืดอีกชนิดหนึ่งของไทย มีรูปร่างแบน ลำตัวบริเวณด้านหลังมีสีเขียวอ่อน ด้านข้างของลำตัวและครีบมีจุดสีขาวกลม ๆ คล้ายไข่มุกกระจายทั่วไปบริเวณด้านล่างของส่วนหัว ท้องจะมีสีส้มหรือสีชมพูเมื่อเจริญเติบโต เต็มที่จะมีความยาวของลำตัวประมาณ 11 เซนติเมตร

แต่ปัจจุบันพบว่ากระดี่มุกที่พบอยู่ในธรรมชาติเหลืออยู่น้อยเต็มที เป็นเรื่องที่น่ายินดีที่ปัจจุบันคนไทยสามารถเพาะขยายพันธุ์ปลาชนิดนี้ได้แล้วและได้รับความนิยมนำมาเลี้ยงเป็นปลาสวยงามมากขึ้นอย่างต่อเนื่องจริงอยู่ในการเพาะเลี้ยงปลากระดี่มุกมีคนไทยประสบความสำเร็จกันหลายราย แต่ถ้าจะพูดถึงคุณภาพของปลาที่ดีคือมีความสวยงามทั้งรูปร่างและโครงสร้าง ส่งเข้าประกวดจนได้รับรางวัลในงานวันประมงน้อมเกล้าอยู่บ่อยครั้งก็คือ จ.ส.อ.ธรรมนูญ พูลสงวน

จ.ส.อ.ธรรมนูญ ได้บอกถึงเทคนิคในการเพาะเลี้ยงปลากระดี่มุกเริ่มต้นจากการคัดเลือกพ่อ-แม่พันธุ์จะต้องมีความยาวของลำตัวอย่างน้อย 2 นิ้ว ในการกระตุ้นให้พ่อ-แม่พันธุ์ได้ผสมพันธุ์และวางไข่นั้น ควรปรับสภาพน้ำจากปกติให้เปลี่ยนน้ำใหม่แทน แต่ สำหรับลูกปลาที่เกิดใหม่ไม่ควรเปลี่ยนน้ำใหม่ เพราะจะทำให้ ลูกปลาช็อกตายได้ อัตราการปล่อย พ่อ-แม่พันธุ์ควรจะใช้ 1:1 (เคยทดลองปล่อยตัวผู้ 2 ตัวและตัวเมีย 1 ตัว มีปัญหาตัวผู้กัดกันแย่งตัวเมีย) เมื่อแม่พันธุ์มีท้องใหญ่ให้แยกออกมาใส่อ่างเพาะพันธุ์ โดยใส่ผักบุ้งให้หวอดเกาะและเด็ดใบผักบุ้งเพื่อให้เน่าสลาย ช่วยกระตุ้นให้แม่ปลาวางไข่ได้เร็วยิ่งขึ้น หมั่นสังเกตว่าแม่ปลาท้องแฟบลงให้นำแม่ปลาขึ้นมาเพื่อป้องกันแม่ปลากินไข่ปลาและปล่อยให้พ่อปลาดูแลต่อโดยพ่นไข่ติดกับหวอดคล้าย ๆ กับหวอดปลากัด

ลูกปลากระดี่มุกที่เกิดใหม่ จะต้องให้อาหารที่มีลักษณะเป็นผง เช่น ไข่แดงต้มสุกบด ให้อยู่ประมาณ 3-4 วัน จึงเปลี่ยนมาให้อาร์ทีเมีย นานประมาณ 1 อาทิตย์ จะเห็นการเจริญเติบโตของลูกปลาเร็วมาก เมื่อลูกปลามีอายุได้ 12 วัน สามารถเปลี่ยนถ่ายน้ำและอาหารที่ใช้เลี้ยงให้ไรแดงที่มีชีวิต ที่ผ่านมา จ.ส.อ.ธรรมนูญ ได้สรุปปัญหาที่หลายคนไม่ประสบความสำเร็จในการเพาะพันธุ์ปลากระดี่มุก มาจากอาหารที่ใช้เลี้ยงลูกปลาที่เกิดใหม่บางรายให้ ไข่แดงต้มบดมากเกินไปจนเกิดน้ำเน่าเสีย นอกจากนั้นยังพบปัญหาในเรื่องของโรคจุดขาวที่เกิดจาก เชื้อราและโรคเกล็ดพอง รักษาโดยการใช้ด่างทับทิมใส่ลงในภาชนะให้น้ำเปลี่ยนสีเป็นสีม่วงอ่อน ๆ นำปลาลงไปแช่ค้างคืน หากยังไม่หายให้ทำซ้ำอีกครั้ง

สำหรับปลากระดี่มุกที่เลี้ยงให้มีคุณภาพเพื่อส่งเข้าประกวด จะต้องเลี้ยงในน้ำแก่ก่อนประกวด 1 เดือน นอกจากจะหมักน้ำให้แก่แล้ว จะต้องหาวัสดุคลุมบังให้ถูกแสงแดดเพียงครึ่งหนึ่ง โดยให้ปลาอยู่ในที่มืด ๆ ไม่ถ่ายน้ำบ่อย ๆ จะทำให้สีสันและมุกเข้มขึ้น และเมื่อใกล้วันประกวดให้ใส่ตัวเมียลงไป เมื่อปลาตัวเมียไล่ตัวผู้ จะเกิดการขับสีผิวให้เข้มขึ้นอีก.