"ปลาสวายเผือก” จัดเป็นปลาน้ำจืดที่ไม่มีเกล็ด รูปร่างลักษณะทั่วไปเหมือนกับปลาสวาย แต่จะแตกต่างกันที่สีของลำตัวและครีบที่มีสีขาวอมชมพูและตามีสีแดง ในอดีตพบมากตามแม่น้ำและลำคลองโดยเฉพาะบริเวณแม่น้ำเจ้าพระยาในเขต จ.นครสวรรค์ ปลาสวายเผือกจัดเป็นปลาที่มีความแปลกและมีความสวยงามแต่คนไทยไม่นิยมนำมาบริโภค ในตลาดเลี้ยงปลาสวยงามปลาสวายเผือกที่มีอายุ 1-2 ปีและมีน้ำหนักตัวเฉลี่ย 2-3 กิโลกรัม ซื้อ-ขายกันตัวละ 400-600 บาท แต่ถ้าเป็นลูกปลาสวายเผือกที่มีความยาวลำตัวประมาณ 2 นิ้ว ราคาตัวละประมาณ 5 บาท
คุณสนั่น นิลกลัด ชาวพระนครศรีอยุธยา มีความชำนาญในการเพาะพันธุ์ปลาสวายเผือก บอกว่าในการคัดเลือกปลามาใช้เป็นพ่อ-แม่พันธุ์ นั้น ปลาจะต้องมีอายุอย่างน้อย 2 ปีขึ้นไป และมีน้ำหนักตัวเฉลี่ย 3-5 กิโลกรัม เพาะพันธุ์ในช่วงฤดูฝนเหมาะสมที่สุด ในการเพาะแต่ละรุ่นคุณสนั่นจะใช้แม่พันธุ์ปลาที่มีความพร้อมและมีไข่เต็มท้องโดยนำมาฉีดกระตุ้นด้วยฮอร์โมนที่ได้จากต่อมใต้สมองของปลาสวายตัวผู้ฉีดเพื่อเร่งการสุกของไข่ แต่ละครั้งของการเพาะพันธุ์คุณสนั่นจะใช้แม่ปลาสวายเผือกจำนวน 3 ตัว ซึ่ง ได้ไข่ประมาณ 3-5 แสนฟอง (เมื่อดูว่าแม่พันธุ์ปลาสวายเผือกมีความพร้อมแล้วให้ทำการรีดไข่และนำมาผสมกับน้ำเชื้อตัวผู้) เป็นที่สังเกตว่าในการเพาะพันธุ์ปลาสวายเผือกจะมีอัตราการรอดต่ำ คือจะรอดเป็นตัวประมาณ 1 แสนตัวเท่านั้น ลูกปลาสวายเผือกที่ฟักออกเป็นตัวใหม่ ๆ จะมีขนาดความยาวประมาณ 3 มิลลิเมตร มีลักษณะใสและโปร่งแสงและจะยังไม่ว่ายน้ำจะพักตัวอยู่เฉย ๆ ประมาณ 1-2 ชั่วโมง จนลูกปลาแข็งแรงขึ้นแล้วจึงเริ่มเคลื่อนไหวโดยว่ายน้ำขึ้นลงในทางดิ่ง และจะว่ายน้ำขึ้นลงอย่างนี้เป็นเวลาประมาณ 3 วัน
หลังจากที่ไข่ฟักเป็นตัวจะนำไปอนุบาลในบ่อดิน ซึ่งวิธีการเตรียมบ่อดินจะต้องมี การตากบ่อเพื่อฆ่าเชื้อโรคอย่างน้อย 1 อาทิตย์ นำน้ำเข้าบ่อทำน้ำเขียวโดยใส่ขี้ไก่บริเวณมุม บ่อเลี้ยงปล่อยน้ำเข้าในบ่อให้ ระดับน้ำลึก 1 เมตร ปล่อยทิ้งไว้ 2-3 วัน น้ำในบ่อจะเริ่มเขียวให้ปล่อยลูกปลาลงไปอนุบาล อาทิตย์แรกจะให้อาหารลูกปลาสวายเผือกด้วยอาหารผงที่ใช้เลี้ยงเป็ดไข่ เมื่อลูกปลามีขนาดโตขึ้นเปลี่ยนมาให้อาหารเม็ด ไฮเกรด (อาหารกบ) ซึ่งจะมีปริมาณโปรตีนสูงจะช่วยให้ลูกปลาเจริญเติบโตได้เร็วขึ้น เป็นที่สังเกตว่าลูกอ่อนของปลาสวายเผือกจะมีความแปลกกว่าลูกปลาชนิดอื่นตรงที่ลูกปลาจะกินอาหารและกินกันเองตั้งแต่ปากเริ่มอ้าและถุงไข่แดงยังยุบไม่หมด คุณสนั่นยังได้บอกว่าถ้ามีการให้อาหารดีและให้อย่างสม่ำเสมอทุก ๆ 1 เดือนลูกปลาสวายเผือกจะมีความยาวของลำตัว 1 นิ้ว เลี้ยงลูกปลาไปเพียง 2-3 เดือนจะได้ลูกปลาขนาด 2 นิ้วขายได้ตัวละ 5 บาท
ปัจจุบันปลาสวายเผือกได้รับความนิยมนำมาเลี้ยงเป็นปลาสวยงามมากขึ้น เนื่องจากมีลำตัวที่ขาวนวลออกชมพูทั้งตัวและตาสีแดง เป็นปลาสวยงามที่เลี้ยงง่ายอีกชนิดหนึ่ง.
ทวีศักดิ์ ชัยเรือยศ