ก่อน จะมีการถมดินสร้างสนามบินสุวรรณภูมิเพียงเล็กน้อย มีโอกาสไปพูดคุยกับเกษตรกรที่ปลูกมะม่วงในแถบนั้น พร้อมกับชิมมะม่วงน้ำดอกไม้ มะม่วงที่ได้ชิมรสชาติเยี่ยมยอดอยู่ในระดับเดียวกันกับทางพระประแดง และอำเภออื่นๆ ของจังหวัดสมุทรปราการ เหตุที่มะม่วงของถิ่นนี้รสชาติดี เพราะดินที่ปลูกเป็นดินเหนียว เกิดจากการทับถมมานานปี บางช่วงมีน้ำเค็มเข้าถึง ดินลักจืดลักเค็ม ว่าง เว้นจากการทำข่าวแถวหนองงูเห่าไปนาน เพราะเข้าใจว่า พื้นที่เกษตรคงแทบไม่เหลือแล้ว เครื่องบินโดยสารลำใหญ่ที่ส่งเสียงดัง ต้นไม้คงยอดหด ไม่เจริญเติบโต...มีความเข้าใจอย่างนี้จริงๆ แต่เมื่อได้ไปสัมผัสอีกครั้งหนึ่ง โดยการนำทางของ คุณศักดิ์ชัย ศรีสุวรรณ นักวิชาการเกษตร สำนักงานเกษตรจังหวัดสมุทรปราการ พบว่า ที่จังหวัดสมุทรปราการยังปลูกมะม่วงได้ผลดีอยู่ คุณศักดิ์ชัย บอกว่า พื้นที่รวมๆ แล้ว มีประมาณ 7,000 ไร่ สวนของเกษตรกรที่พาไปดู อยู่ห่างจากสนามบินสุวรรณภูมิทางตรงราว 10 กิโลเมตร เท่านั้น เน้น มะม่วงน้ำดอกไม้ และเขียวเสวย คุณ ศักดิ์ชัย นำทางจากสำนักงานเกษตรจังหวัดสมุทรปราการ ซึ่งแรกๆ ริมถนนสองข้างทางเต็มไปด้วยป่า เป็นป่าคอนกรีต พอแยกจากถนนสุขุมวิทเข้าไป จึงพบแปลงนาจำนวนมาก "นั่น! คนนั้นแขนขาด แต่ขยัน ทำข้าวได้ผลผลิตต่อไร่สูงมาก" คุณศักดิ์ชัย ชี้ให้ดูเกษตรกรรายหนึ่งที่มีแขนข้างเดียว คุณ ศักดิ์ชัย อธิบายว่า เกษตรกรที่ทำนา แล้วใช้เครื่องสูบน้ำ เครื่องจักรอื่นๆ มักประสบอุบัติเหตุเสมอ โดยเฉพาะคนที่ใส่เสื้อแขนยาว มักถูกเครื่องยนต์ดึงแขนเสื้อฉีกขาด บางคนแขนหัก ต้องตัดทิ้ง ดังนั้น หากเห็นเกษตรกรใส่เสื้อหนัง เปลือยกายท่อนบนทำงานอยู่ จงเข้าใจ...นั่นเป็นการสร้างความปลอดภัยให้กับตนเอง ผลที่ตามมาคือ ประหยัด "แถวนี้ประสบอุบัติเหตุบ่อย บางคนก็ได้รับบาดเจ็บเล็กๆ น้อยๆ" คุณศักดิ์ชัย บอก เจ้า ถิ่นได้นำทางไปตามถนนที่คดโค้ง บางช่วงผ่านโรงงานอุตสาหกรรม ไม่นานนักก็ถึง บ้านเลขที่ 9 หมู่ที่ 9 ตำบลศีรษะจรเข้ใหญ่ อำเภอบางเสาธง จังหวัดสมุทรปราการ โทร. (02) 346-2562 เจ้าของบ้านคือ คุณวิชิต รักษาธรรม ส่วนภรรยาคือ คุณทองดี รักษาธรรม คุณวิชิต ทำเกษตรในพื้นที่ 34 ไร่ พื้นที่ส่วนหนึ่งใช้สำหรับเลี้ยงปลา โดยจับปลาจำหน่ายปีละครั้ง พื้นที่ที่เหลือปลูกมะม่วงจำนวน 1,250 ต้น โดยประมาณ สายพันธุ์มะม่วงที่ปลูก คือน้ำดอกไม้ และเขียวเสวย ระยะปลูก 5 คูณ 5 เมตร สังเกตว่า ขนาดของทรงพุ่มไม่ใหญ่นัก ทั้งนี้ เพราะมีการตัดแต่งกิ่งอยู่เป็นประจำนั่นเอง ผลผลิตมากกว่า 100 ผล ต่อต้น ต่อปี คุณวิชิตและภรรยาปลูกมะม่วง และผลิตให้ออกนอกฤดูมาแล้วกว่า 10 ปี เจ้า ของอธิบายว่า ราวเดือนเมษายน หลังจากเก็บผลผลิตหมดแล้ว ตัดแต่งกิ่ง ส่วนจะตัดมากหรือน้อย ขึ้นอยู่กับขนาดของทรงพุ่ม ซึ่งมีตัดตั้งแต่ 20 เปอร์เซ็นต์ แต่บางต้นต้องตัดโกร๋นไม่เหลือใบเลย กรณีของการตัดหมดทั้งต้น ต้องคอยสร้างใบให้มีความพร้อมเสียก่อน จึงจะราดสาร การดูแลรักษามะม่วงนั้น เจ้าของเน้นปุ๋ยชีวภาพ ฉีดพ่นทางใบให้ สูตร ที่ใช้อยู่เป็นประจำเจ้าของหมักเอง ประกอบด้วยกากน้ำตาล สับปะรด หอยเชอรี่ มะม่วงสุก นำสิ่งเหล่านี้มาหมัก เมื่อได้ที่นำน้ำหมักผสมน้ำฉีดพ่นให้ 2-3 ครั้ง เมื่อต้นสมบูรณ์ เดือนพฤษภาคม ราดสารให้กับมะม่วงเขียวเสวย เดือนกรกฎาคม ราดสารให้กับมะม่วงน้ำดอกไม้ สาร ที่ราดให้เรียกอย่างเป็นทางการ คือสารยับยั้งการเจริญเติบโต มีจำหน่ายตามร้านเคมีเกษตรทั่วไป เขามีบอกอัตราการใช้อย่างชัดเจน อย่างทรงพุ่ม 5 เมตร ใช้เท่านั้นเท่านี้ เกษตรกรรายนี้บอกว่า สำหรับมะม่วงเขียวเสวย ออกดอกยาก ควรใช้มากกว่าอัตราที่แนะนำครึ่งหนึ่ง หลังราดสารได้ 50 วัน ฉีดพ่นไทโอยูเรียและโพแทสเซียม เพื่อเรียกดอก วิธี การดูแลรักษา เพื่อให้มะม่วงออกดอกไม่ยาก แต่ที่ยากกว่าคือ การทำให้ติดผล ขณะที่มีดอกแล้วฝนชุก การติดผลจะน้อย เพราะส่วนหนึ่งดอกจะเน่าเสีย คุณวิชิต บอกว่า ตนเองเริ่มเก็บมะม่วงขายได้เดือนพฤศจิกายน ไปหมดเอาราวเดือนมีนาคม ก่อนฤดูนิดหนึ่ง มะม่วงที่เกษตรกรรายนี้ปลูกได้ มีขนาด 2-4 ผล ต่อกิโลกรัม ผลผลิตที่ได้นั้น เกษตรกรบอกว่า มะม่วงเขียวเสวย เก็บผลผลิตได้ 100 ผล ต่อต้น ต่อปี ส่วนน้ำดอกไม้ เก็บได้ 120 ผล ต่อต้น ต่อปี ราคา ที่จำหน่าย เดือนพฤศจิกายน 2552 จำหน่ายได้กิโลกรัมละ 45 บาท พอถึงเดือนมีนาคม 2553 จำหน่ายได้กิโลกรัมละ 35 บาท เป็นราคาจากสวน บางครั้งเจ้าของก็นำไปส่งที่ตลาดหัวตะเข้ (ศีรษะจรเข้) เมื่อถึงผู้ซื้อกิน ราคาจะขยับสูงถึงเท่าตัว ปีที่ผ่านมา เจ้าของบอกว่า มะม่วงขายได้ราคาดี "บ่อปลา เลี้ยงปลาเบญจพรรณ จับปีละครั้งโดยประมาณ ส่วนผลผลิตมะม่วง แม่ค้าจากพระประแดงก็มาซื้อที่นี่" คุณวิชิต บอก ยังทำได้ดีอยู่ คุณวิชิต บอกว่า สวนของตนเองอยู่ห่างจากสนามบินสุวรรณภูมิราว 10 กิโลเมตร ได้ยินเสียงเครื่องบินบ้าง แต่ไม่มีปัญหาอะไร โดยสภาพทั่วไป น้ำยังดีอยู่ ดังนั้น คงทำสวนมะม่วงไปได้อีกนาน เพราะตนเองยังหนุ่มแน่น อายุเพียง 50 ปี "ทำงานกันสองคน ลูกกำลังเรียน มาช่วยช่วงวันหยุด ปิดเทอม" คุณวิชิต บอก คุณ ศักดิ์ชัย ศรีสุวรรณ บอกว่า สวนมะม่วงของคุณวิชิต เป็นสวนมาตรฐาน ทำมะม่วงได้คุณภาพดี ทางสำนักงานเกษตรจังหวัด พยายามจะส่งเป็นสวนตัวอย่าง "ทุกวันนี้ สวนมาตรฐานมีอยู่พอสมควร" คุณศักดิ์ชัย บอก นิตยสาร เล่มนี้ออกเดือนกันยายน นับไปอีกเพียงเล็กน้อย เมื่อถึงเดือนพฤศจิกายน คงเริ่มมีผลผลิต ผู้สนใจมะม่วงที่รสชาติดี หาที่ไหนไม่ได้อีกแล้ว โทร.ไปถามไถ่กันได้ นิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน ก็จะหาโอกาสไปพิสูจน์ ว่ารสชาติจะเหมือนกับเมื่อ 10 ปี ที่แล้วหรือไม่ แนวทางในการส่งเสริมการเกษตรตามเศรษฐกิจพอเพียงของเกษตรจังหวัด จังหวัด สมุทรปราการนั้นมีอัตลักษณ์ที่โดดเด่นคือ มีความเป็นสังคมเมืองและสังคมชนบทอยู่ในตัว ดังนั้น แนวทางการส่งเสริมเพื่อให้สอดคล้องกับบริบทของจังหวัด เราจะสนับสนุนให้เกษตรกรทำการเกษตร โดยยึดหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเป็นฐานในการคิดและนำมาปรับใช้กับบริบทของ พื้นที่การเกษตร เน้นปลูกพืช-ผัก ที่มีอยู่ในท้องถิ่น ให้ปลูกเพื่อบริโภคในครัวเรือน เหลือจำหน่าย โดยจะเน้นชุมชนสัมพันธ์ก่อนคือ เมื่อผลิตแล้วในชุมชนนำมาแบ่งปันแลกเปลี่ยนซึ่งกันและกัน สร้างความเข้มแข็งให้กับวิถีชีวิตของคนในชุมชนก่อน เมื่อเหลือก็จำหน่าย โดยเน้นตลาดในจังหวัดบริเวณที่เป็นสังคมเมือง สิ่งที่เน้นให้เกษตรกรรับรู้ เข้าใจ และเข้าถึงและดำเนินชีวิตบนเส้นทางปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง หลังจากนั้น ก็ขยายเครือข่ายเชื่อมโยงเกษตรกรกับเกษตรกร ชุมชนกับชุมชน และสังคมกับสังคม เพื่อให้กลมกลืนและสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างมีความสุข บนความแตกต่างของบริบทที่เป็นอยู่ และที่สำคัญเราพยายามส่งเสริมให้เกษตรกร 1. มีความภาคภูมิใจในอาชีพของตน 2. อยู่ในสังคมได้อย่างมีศักดิ์ศรีเทียบเท่าอาชีพอื่น 3. สร้างปราชญ์เกษตรขึ้น โดยเน้นองค์ความรู้ที่เป็นภูมิปัญญา หรือ Tacit knowledge ที่มีอยู่มาเผยแพร่สู่สาธารณชน เพื่อคนรุ่นหลังนำไปต่อยอดในการสร้างอาชีพหรือพัฒนาอาชีพ 4. ถอดบทเรียนจากการประกอบอาชีพของตนเป็นคลังสมอง คลังอาชีพ คลังความรู้ สู่สากลให้ได้ เราไม่ต้องการบอกว่า เราจะสร้าง Smart Farmers แต่เราจะทำให้เกษตรกรเป็น Smart Farmers ได้ด้วยตัวเกษตรกรเอง โดยเราแค่เป็นพี่เลี้ยง