สภาพพื้นที่ทำการเกษตรในจังหวัดเชียงราย ส่วนใหญ่จะอยู่บนพื้นที่เขาที่มีความลาดชันสูง ซึ่งมีความเสี่ยงต่อการชะล้างพังทลายของดิน เป็นอุปสรรคต่อการทำการเพาะปลูกของเกษตรกร แต่ นายไพบูลย์ กันธรมณฑล หมอดินอาสาประจำตำบลแม่สลองนอก อำเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย กลับมีวิธีการลดความเสี่ยงและสามารถใช้ประโยชน์พื้นที่ทำการเกษตรได้อย่างมีประสิทธิภาพ นายไพบูลย์ กล่าวว่า ตนประกอบอาชีพเกษตร ปลูกข้าวไร่ พืชผัก ชา และพืชไร่ รวมเนื้อที่ 11 ไร่ ซึ่งสภาพพื้นที่ของตนมีความลาดชันสูงมากกว่า 35% จึงมักประสบปัญหาการชะล้างพังทลายของหน้าดิน ดินมีความเสื่อมโทรม และในช่วงฤดูแล้งจะมีปัญหาขาดแคลนน้ำ ส่งผลกระทบต่อผลผลิตอย่างมาก ดังนั้น ตนจึงคิดจะพัฒนาพื้นที่และหาแหล่งเรียนรู้ โดยเข้าไปสมัครเป็นหมอดินอาสากับสถานีพัฒนาที่ดินจังหวัดเชียงราย กรมพัฒนาที่ดิน ก็ได้รับการถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านการอนุรักษ์ดินและน้ำบนที่ดอนและที่สูง ตลอดจนศาสตร์ของการพัฒนาที่ดินด้านต่าง ๆ จนได้รับการคัดเลือกให้เป็นหมอดินอาสาประจำตำบลแม่สลองนอก ตั้งแต่ปี 2550 จนถึงปัจจุบัน เขาบอกว่า ได้นำความรู้จากการเป็นหมอดินอาสามาปรับใช้กับพื้นที่ของตนเอง ด้วยการจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำทั้งวิธีกลและวิธีพืช คือ ปลูกชาในระบบอินทรีย์ เป็นแถวขวางทางลาดเท มีคันดิน และปลูกหญ้าแฝกเป็นแถวบนสันคันดิน เพื่อป้องกันไม่ให้ดินบริเวณสันคันดินพัง ส่วนบริเวณร่องน้ำด้านหน้าคันดินปลูกพืชสวนครัว เช่น คะน้า ถั่วลันเตา ประโยชน์ที่ได้รับจากหญ้าแฝกนอกจากป้องกันการชะล้างพังทลายของดินยึดดินไว้ ยังรักษาความชื้นของดินในช่วงแล้งได้ดี ซึ่งใบหญ้าแฝกยังนำมาคลุมดินแปลงผักช่วยรักษาความชื้นในดินได้อีกทางหนึ่ง นอกจากนี้ ได้สร้างฝายกึ่งถาวรเพื่อชะลอความเร็วในฤดูฝนและกักเก็บน้ำไว้ใช้ในฤดูแล้ง ทั้งนี้ ด้านการปรับปรุงบำรุงดินได้ผลิตปุ๋ยหมักจากสารเร่ง พด.1 ทำน้ำหมักชีวภาพจากสารเร่ง พด.2ผลิตสารไล่แมลงจากสารเร่ง พด.7 เพื่อใช้เองในแปลงชาและพืชผัก ช่วยลดต้นทุนการผลิตได้มาก และผลผลิตยังเป็นที่ต้องการของตลาดสามารถจำหน่ายสร้างรายได้และแปลงชาอินทรีย์แห่งนี้ยังเป็นจุดขายของดอยแม่สลองด้วย ส่วนแปลงนาก็ทำเป็นขั้นบันได โดยปีแรกได้ ปลูกปอเทืองแล้วไถกลบเป็นปุ๋ยพืชสด ทำให้ผลผลิตข้าวไร่มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นทุกปี และยังได้ทำแปลงขยายพันธุ์พืชปุ๋ยสด ได้แก่ ถั่วมะแฮะ ปลูกขวางความลาดเท และกำลังอยู่ในขั้นทดลองนำมาปรับใช้กับพื้นที่ทางการเกษตรด้วย หลังจากนำระบบอนุรักษ์ดินและน้ำมาปรับใช้ในพื้นที่ของตนเองจนผลผลิตดีขึ้น มีตลาดรองรับ และได้รับการยอมรับจากเพื่อนเกษตรกร ส่งผลให้ฐานะของหมอดินไพบูลย์ดีขึ้นตามลำดับ เมื่อประสบความสำเร็จและได้รับการยอมรับจากเกษตรกร เขาจึงได้ทำหน้าที่ถ่ายทอดความรู้และเทคโนโลยีด้านการพัฒนาที่ดิน การจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ การใช้ประโยชน์หญ้าแฝกในด้านต่าง ๆ โดยเปิดพื้นที่เป็นศูนย์เรียนรู้การพัฒนาที่ดินตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อให้เกษตรกรและผู้สนใจเข้าไปศึกษาดูงาน ตลอดระยะกว่าเวลา 4 ปี ที่หมอดินไพบูลย์ได้พลิกฟื้นพื้นที่ของตนเองด้วยระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ ไม่เพียงแต่ทำให้ชีวิตของหมอดินดีขึ้นเท่านั้น เขายังขยายผลไปยังเพื่อนเกษตรกร ซึ่งขณะนี้มีเกษตรกรในหมู่บ้านสนใจทำการเกษตรตามแนวทางของหมอดินไพบูลย์ ด้วยการขุดคันดินและปลูกหญ้าแฝกเพื่อการอนุรักษ์ดินและน้ำในพื้นที่ปลูกชาและกาแฟเพิ่มขึ้น 20% จากแต่ก่อนที่ไม่มีใครสนใจแนวทางดังกล่าวเลย หากเกษตรกรท่านใดสนใจแนวทางการจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ หรือวิธีการทำเกษตรบนพื้นที่ลาดชันได้อย่างยั่งยืน ติดต่อไปได้ที่ หมอดินไพบูลย์ กันธรมณฑล เลขที่ 32/2 หมู่ 1 ต.แม่สลองนอก อ.แม่ฟ้าหลวง จ.เชียงราย หรือโทร. 08-5614-0710 รับรองว่าจะได้แนวคิดดี ๆ กลับไปประยุกต์ใช้ในพื้นที่ของท่าน หรือจะแวะไปซื้อสินค้าผลิตภัณฑ์ชาอินทรีย์ พืชผักอินทรีย์ก็ได้นะ.