ปลูกมะนาไว้หลายต้นในสวนหลังบ้าน แต่ปลูกได้ไม่นานมานี้เอง อยากทราบว่าจะใช้น้ำล้างถ้วยชามจากครัวที่บ้านรดต้นมะนาวได้หรือไม่ และน้ำจากแอ่งหลังบ้านที่มีต้นกกขึ้นอยู่ น้ำในนั้นมีสีขุ่นเข้มใช้รดต้นมะนาวได้หรือไม่ หากไม่ได้จะแก้ไขอย่างไร อีกหนึ่งคำถาม ขอถามว่า การปลูกมะนาวด้วยวิธีเกษตรอินทรีย์จะได้ผลหรือไม่

น้ำที่ได้จากการล้างถ้วยชาม จะอุดมไปด้วยไขมันและโปรตีน ซึ่งโปรตีนจะแตกตัวเป็นแอมโมเนีย รูปใดรูปหนึ่งที่เป็นแหล่งของไนโตรเจน โดยเฉลี่ยในน้ำล้างถ้วยชามมีไนโตรเจนสูงกว่าน้ำสะอาด 3-5 เท่า ผมเคยนำน้ำล้างถ้วยชามไปรดมะนาวในกระถาง แบ่งทำ 3 ซ้ำ หรือ 3 กระถาง ผลลัพท์ที่ได้พบว่า ต้นมะนาวแสดงอาการเฝือใบ มีการแตกยอดออกมามากกว่าปกติ ส่งผลให้ติดดอกออกผลน้อย ผมต้องแก้ไขด้วยการตัดยอดออกบ้าง พร้อมกับงดการให้ปุ๋ยทุกชนิด เป็นเวลา 2-3 เดือน รอจนต้นมะนาวฟื้นตัวเป็นปกติ หากต้องการทำน้ำให้สะอาดด้วยวิธีการกรองด้วยทรายหยาบ อิฐหัก และถ่านป่น วางเป็นชั้นในถัง คงไม่คุ้มค่ากับการลงทุน จึงควรงดเว้นการนำน้ำล้างถ้วยชามไปรดต้นมะนาวเป็นทางออกที่ดีที่สุดครับ น้ำจากแอ่งที่มีต้นกกขึ้นอยู่มีสีเข้มและขุ่น เกิดจากการขาดออกซิเจนและการเน่าสลายของซากพืช หากต้องการนำไปรดต้นมะนาว แนะนำให้นำไปเจือจางกับน้ำสะอาด อัตรา 1 ต่อ 1 นับว่าใช้ได้ กรณีที่จะผลิตมะนาวแบบอินทรีย์นั้น หากปลูกจำนวนน้อยพอทำได้ แต่ถ้าหากทำในเชิงธุรกิจ หรือทำในแปลงขนาดใหญ่ คงเป็นไปได้ยาก อาจได้ผลบ้าง แต่ไม่ถึง 100 โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อต้องการผลิตมะนาวนอกฤดู จำเป็นต้องใช้สารเคมีบังคับให้มะนาวออกดอกติดผล การทำแบบเกษตรอินทรีย์ย่อมทำไม่ได้เช่นเดียวกันครับ