อยากทราบข้อมูลและการใช้ประโยชน์จากมะนาวไม่รู้โห่ เพราะเห็นว่าปัจจุบันมีการออกข่าวกันมากมายและกว้างขวาง ไม่แน่ใจว่าดีจริงหรือไม่อย่างไร โดยเฉพาะสรรพคุณทางยา ขอคำอธิบายด้วยครับ

มะนาวไม่รู้โห่ จัดอยู่ในวงศ์ อะโปไซนาซีอี เดิมมีชื่อว่า มะม่วงไม่รู้หาว มะนาวไม่รู้โห่ นอกจากนี้ ยังมีชื่อเรียกอื่นๆ อีก เช่น มะนาวโห่ หนามแดง และหนามขี้แฮด แต่ที่นิยมเรียกกันทั่วไป คือ มะนาวไม่รู้โห่ ในอดีตมีการปลูกไว้เป็นไม้ประดับเท่านั้น เนื่องจากผลมีสีขาวแต้มแดงหรือสีชมพูทั้งผล สีสันสวยงามชวนมอง มะนาวไม่รู้โห่ เป็นไม้พุ่มยืนต้นขนาดเล็ก สูงไม่เกิน 2-3 เมตร มีหนามแหลมขึ้นอยู่ตามลำต้น กิ่ง และใบ ใบเป็นใบเดี่ยว รูปร่างกลมรี กว้าง 2-4 เซนติเมตร และยาว 4-9 เซนติเมตร ผิวใบด้านบนเขียวเป็นมันกว่าผิวใบด้านล่าง ออกดอกสีขาวเป็นช่อ ตามซอกใบและปลายกิ่ง ดอกมีกลีบเลี้ยง 5 กลีบ ขณะบานเต็มที่กว้าง 2-3 เซนติเมตร มีกลิ่นหอมอ่อนๆ ดอกออกตลอดปี แต่จะชุกในเดือนกุมภาพันธ์ไปจนถึงเดือนเมษายนของทุกปี ผลสุกแก่เต็มที่มีสีม่วงดำ เมล็ดแบนและบางจำนวนมากสีน้ำตาล ในอดีตนิยมปลูกเป็นไม้ประดับในกระถางเท่านั้น ด้วยข้อจำกัดที่มีหนามแหลมคม ไม้ชนิดนี้จึงไม่เป็นที่นิยมปลูกกันทั่วไป จะพบเห็นได้บ่อยก็ที่ในวัดวาอารามเป็นส่วนใหญ่ แต่ตรงข้ามกับทุกวันนี้ หลังจากมีการวิจัยพบว่า มะนาวไม่รู้โห่ มีสรรพคุณทางยา ทำให้มีผู้สนใจหันมาปลูกกันอย่างกว้างขวาง ถึงกับทำเป็นอาชีพได้ ประโยชน์ของมะนาวไม่รู้โห่ ทางอายุรแพทย์ของอินเดีย รากสดมีสรรพคุณเพิ่มความอยากอาหาร แก้ท้องเสีย ผลสุกใช้ป้องกันและรักษาโรคเลือดออกตามไรฟัน ใบใช้ต้มน้ำดื่ม ลดไข้ แก้ท้องเสีย รักษาแผลในปาก และแก้ปวดหู ในทางการแพทย์แผนไทย ใบต้มน้ำดื่ม แก้ท้องร่วง แก้ไข้ แก้เจ็บคอ และปาก ที่สำคัญแก้ปวดหู ซึ่งตรงกับของอินเดีย ผลสุกและดิบ ป้องกันโรคเลือดออกตามไรฟัน รากสดช่วยเจริญอาหาร ผลสุกให้พลังงาน 745-753 กิโลแคลอรี ต่อกิโลกรัม และมีวิตามินซี 9-11 มิลลิกรัม ต่อ 100 กรัม นับว่ามีปริมาณค่อนข้างสูง จากผลการวิเคราะห์ทางการแพทย์ พบว่า ในรากของมะนาวไม่รู้โห่ มีสารกลุ่มของกรดซาลิไซลิก และคาร์ดิแอกไกลโคไซด์ มีฤทธิ์กระตุ้นหัวใจให้ทำงานดีขึ้นและช่วยลดความดันโลหิตอีกทางหนึ่งด้วย สิ่งที่น่าสนใจจากผลการวิเคราะห์หาสารสำคัญในส่วนต่างๆ ของมะนาวไม่รู้โห่ ในรากพบว่ามี ฟลาโวนอยด์ ซาโปนิน และสเตอรอยด์ ลำต้นมีคาราโดนอยไซด์ ใบมีกรดซาลิไซลิก และในผลมีแอนโทไซยานิน และสารประกอบฟิโนลิก กรดคาริซซิค และคาริซซอล ผลงานวิจัยในห้องทดลองของอินเดีย การใช้สารสกัดจากรากของมะนาวไม่รู้โห่ กับหนูทดลองที่ทนต่อความเจ็บปวด หลังจากให้สารดังกล่าว พบว่าหนูทนยืนอยู่บนแผ่นโลหะร้อนได้นานกว่าไม่ให้สารสกัดอย่างมีนัยสำคัญ การวิจัยลดพิษการทำลายตับในหนูด้วย คาร์บอนเตตระคลอไรด์ สารสกัดจากรากมะนาวไม่รู้โห่ ลดความเป็นพิษได้ดี อย่างไรก็ตาม สารสกัดจากรากมะนาวไม่รู้โห่ หากให้กับหนูในปริมาณสูง จะทำให้หนูทดลองเสียชีวิตได้อย่างเฉียบพลัน ดังนั้น หากนำส่วนต่างๆ ของมะนาวไม่รู้โห่ ไปใช้ประโยชน์ในการรักษาโรค ควรขอคำแนะนำจากแพทย์หรือเภสัชกรเสียก่อน เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดกับผู้ใช้ อย่างไรก็ตาม ผมเชื่อว่าในประเทศไทย คงกำลังซุ่มทำการวิจัยอยู่อย่างเงียบๆ มิเช่นนั้นแล้ว เราต้องพึ่งพาข้อมูลจากต่างประเทศอยู่ร่ำไป ผมขอขอบคุณที่ได้รับความเอื้อเฟื้อข้อมูลจากจุลสารข้อมูลสมุนไพร ประจำเดือนตุลาคม 2554 ผลิตโดย สำนักข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล เลขที่ 447 ถนนศรีอยุธยา เขตราชเทวี กรุงเทพฯ 10400 มาในโอกาสนี้ครับ