ผมมีอาชีพเกษตรกรรมโดยกำเนิด เคยปลูกกล้วย มันสำปะหลัง และพืชผักแทบทุกชนิด สุดท้ายผมมาซื้อที่ดินที่จังหวัดจันทบุรี ทำนาปลูกข้าว เมื่อปี 2546 และ 2547 ฝนหมดก่อนฤดู ทำให้ข้าวเสียหายแทบไม่พอกิน ทุนก็หาย กำไรก็หด ต่อมาจึงตั้งกลุ่มเรียนรู้เพื่อวิเคราะห์ปัญหาเรื่องการขาดแคลนน้ำ เนื่องจากไม่มีระบบชลประทาน อีกทั้งฝนปัจจุบันไม่ตกต้องตามฤดูกาล ทางกลุ่มจึงได้ทดลองปลูกไผ่ชนิดหนึ่ง ต่อมาสังเกตพบว่า ตั้งแต่เวลา 20.00 น. น้ำจะเกาะตามใบไผ่แล้วหยดไหลตามแผ่นใบลงสู่ดิน และหยุดไหลในตอนสายของวันรุ่งขึ้น นอกจากนี้ ผมยังได้รับการบอกเล่ามาว่า ที่เขาสระบาปมีไผ่ชนิดหนึ่งขึ้นอยู่เป็นผืนใหญ่ ประมาณ 10 ไร่เศษๆ ทำให้บริเวณใกล้เคียงมีน้ำซึมอยู่ตลอดเวลา บางแห่งเกิดเป็นน้ำตกก็มี จึงขอเรียนถามว่าเป็นเพราะต้นไผ่หรือเปล่า และเพราะเหตุใดเขาบางลูกมีน้ำตก แต่บางลูกกลับไม่มี แม้ว่าจะมีความสูงหรือมีป่าไม้ที่คล้ายคลึงกัน

    ก่อนอื่นผมขออธิบายโครงสร้างทางธรณีวิทยาเป็นอันดับแรก ภูเขาที่เป็นหินปูนจะมีโครงสร้างโปร่ง พรุน บางจุดมีโพรงขนาดใหญ่ ทำให้ดูดซับน้ำฝนไว้ได้ในปริมาณมากแล้วปลดปล่อยออกมาภายนอกอย่างช้าๆ ยิ่งมีอินทรียวัตถุ ได้แก่ เศษซากพืชทับถมกันเป็นเวลานาน และยังมีป่าไม้ขึ้นอยู่อย่างหนาแน่น จะยิ่งดูดซับน้ำไว้คล้ายกับเป็นฟองน้ำในป่าดังกล่าว ยิ่งมีความชื้นสูง จะยิ่งชักนำให้เกิดฝนตกชุกมากขึ้น ผมขออนุญาตนำเอาคำบอกเล่าของ คุณบรรเจิด คุ้นวงศ์ ซึ่งเป็นทายาทรุ่นที่หนึ่งของ กำนันจุล คุ้นวงศ์ เริ่มแรกที่มาซื้อที่บุกเบิกทำไร่บีเอ็น ที่ตำบลแค้มป์สน อำเภอเขาค้อ จังหวัดเพชรบูรณ์ มีพื้นที่เชื่อมต่อกับอำเภอวังทอง และอำเภอนครไทย จังหวัดพิษณุโลก พื้นที่ดังกล่าวเป็นป่าเสื่อมโทรม ป่าไม้ถูกทำลายเกือบสิ้นเชิง ต้นไม้ใหญ่ที่เหลืออยู่เป็นหย่อมๆ ในฤดูฝนจะถูกฟ้าผ่า ทำให้กิ่งฉีกขาด และตายลงทุกปี แต่หลังจากปลูกสวนลิ้นจี่ ไผ่รวก และไม้ยืนต้นอื่นๆ ครอบคลุมพื้นที่ประมาณ 300 ไร่เศษ การเกิดฟ้าผ่าต้นไม้ลดลงอย่างเห็นได้ชัดเจน ซึ่งอาจเนื่องจากประจุไฟฟ้าไม่กระจุกตัวลงมาที่ต้นไม้ต้นใดต้นหนึ่ง ขณะเดียวกัน ปริมาณการตกของฝนจะมีมากขึ้นในปริมาณสม่ำเสมอ นี่เป็นคำบอกเล่าจากผู้มีประสบการณ์จากไร่จริงๆ ดังนั้น ไม่ว่าคุณจะปลูกพืชใดๆ ก็ตาม เมื่อในบรรยากาศมีความชื้นสัมพัทธ์สูง จึงเกิดเป็นน้ำค้างเกาะอยู่ตามใบไม้ตามที่ปรากฏให้เห็นดังกล่าว อีกตัวอย่างหนึ่ง ขอให้ลองนึกเปรียบเทียบระหว่างคนหัวล้านกับคนผมดกดำ เมื่อราดน้ำลงบนศีรษะของบุคคลทั้งสอง จะเห็นว่า คนหัวล้านน้ำจะไหลผ่านไปเร็วกว่าคนผมดกฉันใด ภูเขาที่มีต้นไม้ปกคลุมย่อมจะเก็บน้ำได้ดีกว่า คำถามที่ว่า เพราะเหตุใดเขาบางลูกมีน้ำตก แต่เขาบางลูกไม่มีน้ำตก คำตอบคือ ภูเขาที่เป็นหินปูนที่มีต้นไม้ปกคลุมย่อมเก็บน้ำได้มาก แล้วปลดปล่อยปริมาณน้ำออกมา ทำให้เกิดเป็นน้ำตกที่กล่าวแล้ว และหากภูเขาที่เป็นหินแกรนิต มีเนื้อแน่นและแกร่ง การดูดซับน้ำได้น้อย จึงไม่มีศักยภาพทำให้เกิดน้ำตกได้