ผมเคยฟังจากวิทยุเกี่ยวกับการเกษตร มีการพูดถึงธาตุซิลิคอนว่า มีประโยชน์ต่อต้นพืชมาก แต่ไม่สามารถติดตามได้ตลอด จึงไม่สามารถทราบในรายละเอียด ผมจึงขอรบกวนถามหมอเกษตรว่า ประโยชน์ของธาตุซิลิคอน มีต่อต้นพืชหรือต้นไม้อย่างไร แหล่งของซิลิคอนได้มาจากไหน และสมควรจะซื้อมาใช้หรือไม่ หวังว่าคงจะได้คำแนะนำอย่างละเอียดจากหมอเกษตร-ทองกวาว เป็นอย่างดี

    ธาตุซิลิคอน (SiO2) มีอยู่ในดินทั่วไปทั้งในเขตร้อนและเขตอบอุ่น แต่ในดินเขตร้อนชื้นฝนตกชุก มีอัตราการชะล้างหน้าดินสูง ดินที่มีสมบัติเป็นกรด หรือแม้แต่ในดินที่มีการเพาะปลูกพืชต่อเนื่องเป็นเวลานานมักจะขาดซิลิคอน ดินลักษณะดังกล่าวพบได้เสมอในภาคตะวันออกเฉียงใต้ของสหรัฐอเมริกา บราซิล โคลัมเบีย และบางส่วนของประเทศแถบละตินอเมริกาอื่น ๆ แอฟริกาและเอเชียหลายประเทศ บทบาทของซิลิคอนที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงของธาตุอาหารในดิน ซิลิคอนจะช่วยให้การปลดปล่อยธาตุฟอสฟอรัสที่ถูกตรึงไว้ในดินให้อยู่ในรูปที่พืชนำไปใช้ประโยชน์ได้มากขึ้น นอกจากนี้ ยังมีผลต่อการยับยั้งไม่ให้รากพืชดูดธาตุเหล็กและแมงกานีสที่มีปริมาณมากเกินไปในดินจนทำให้เกิดอันตรายต่อต้นพืช ซิลิคอนกับความสามารถต้านทานโรค ซิลิคอนมีผลต่อความสามารถต้านทานโรคไหม้ในธัญพืชหลายชนิด เช่น ข้าว ข้าวบาร์เลย์ และข้าวสาลี ทั้งนี้ ซิลิคอนที่เคลื่อนย้ายจากดินเข้าสู่ต้นพืชจะเกิดขึ้นพร้อมกับกระบวนการคายน้ำ และซิลิคอนจะไปสะสมอยู่ตามผนังเซลล์ของใบมากกว่าส่วนอื่น ๆ ส่งผลให้ผนังเซลล์หนาแข็งแรงขึ้นยากแก่การเข้าทำลายของโรคไหม้ ทั้งนี้ ซิลิคอนที่พืชได้รับจะมาจากการใส่ลงในดิน 70 เปอร์เซ็นต์ และอีก 30 เปอร์เซ็นต์ ได้จากน้ำชลประทานทั่วไป จากธรรมชาติ ซิลิคอนกับการเจริญเติบโตและผลผลิตพืช ผลทางอ้อมของซิลิคอนที่มีอยู่ในซีโอไลต์เมื่อใช้ร่วมกับปุ๋ยเคมี จะทำให้ต้นกล้ายางนาที่อายุ 10 เดือน มีน้ำหนักแห้งสูงที่สุด เมื่อเปรียบเทียบกับการใช้ปุ๋ยเคมีเพียงอย่างเดียว ในทำนองเดียวกันการใช้ซีโอไลต์ร่วมกับปุ๋ยเคมีและปุ๋ยอินทรีย์ มีผลทำให้น้ำหนักแห้งของข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ที่ทดลองในสภาพกระถางสูงที่สุด นอกจากนี้ การใช้ซีโอไลต์ร่วมกับหินฟอสเฟต มีผลทำให้ผลผลิตของถั่วเขียวสูงกว่าไม่มีการใช้ซีโอไลต์และผลของซิลิคอนที่ใช้ร่วมกับปุ๋ยเคมีในข้าวชนิดจาปอนิกา พบว่า สามารถเพิ่มจำนวนรวงต่อกอ จำนวนเมล็ดต่อรวง น้ำหนัก 1,000 เมล็ด และมีฟางข้าวแข็งไม่หักล้มง่าย ทำให้ผลผลิตเพิ่มขึ้น ซิลิคอนช่วยลดต้นทุนการผลิต การวิจัยที่รัฐฟลอริด้า สหรัฐอเมริกา การใช้ซิลิคอนร่วมกับปุ๋ยเคมีในสภาพดินทรายในสวนส้ม พบว่า ช่วยลดการชะล้างปุ๋ยเคมีลงได้ในระดับหนึ่ง และช่วยลดการใช้ปุ๋ยเคมีลง ทำให้สามารถลดต้นทุนการผลิตลงได้เช่นเดียวกัน แหล่งของซิลิคอน ได้จาก ซีโอไลต์ ไคลน็อฟติโลไลต์ ภูไมต์ และสเม็กไทต์ ที่มีซิลิคอน 71.6, 70.3, 68.7 และ 68.1 เปอร์เซ็นต์ ตามลำดับ อย่างไรก็ตาม ไม่ว่าจะเพิ่มปัจจัยการผลิตใด ๆ เช่น ปุ๋ยเคมี หรือสารปรับปรุงดินชนิดใดชนิดหนึ่ง ขอแนะนำวิธีช่วยการตัดสินใจเพื่อไม่ให้เกิดการสูญเปล่า เนื่องจากการเพิ่มต้นทุนการผลิตให้คำนวณรายได้ที่เพิ่มจากผลผลิตที่เพิ่มขึ้น และหารด้วยค่าใช้จ่ายในการซื้อปัจจัยการผลิตที่เพิ่มขึ้น หากมีค่า 2 ขึ้นไป จึงจะคุ้มค่ากับการลงทุน