ผมมีความสนใจจะเลี้ยงปลาไหล เพราะเห็นว่ามีราคาดีแต่ยังหาแหล่งลูกปลาไหลได้ยาก ไม่ทราบว่าปัจจุบันกรมประมงสามารถผสมเทียมได้แล้วหรือไม่ อย่างไร และขอถามเพิ่มเติมว่า การเลี้ยงปลาไหลให้ได้ผลดีนั้นควรปฏิบัติอย่างไร

    ปลาไหล ปัจจุบันยังไม่สามารถผสมเทียมได้ อย่างไรก็ตาม กรมประมงเริ่มให้ความสำคัญกับปลาไหลมากขึ้น ในระยะแรกนี้เริ่มทำการศึกษาวงจรชีวิตของปลาไหล และเริ่มพบความมหัศจรรย์บางอย่างกับปลาชนิดนี้ คือปลาไหลอายุหนึ่งปีจะเป็นเพศเมียทั้งหมด เมื่ออายุเกินหนึ่งปีแต่ไม่ถึงสองปีจะพบทั้งเพศผู้และเพศเมีย ปลาไหลที่มีอายุ 2 ปีขึ้นไป จะพบว่าเป็นตัวผู้ทั้งหมด เมื่อนำปลาไหลอายุระหว่าง 1-2 ปี ผ่าตัดดูอวัยวะภายในพบว่า ปลาไหลบางตัวมีทั้งอวัยวะเพศผู้และเพศเมียปรากฏให้เห็นอยู่ในตัวเดียวกันก็มี จึงสรุปได้ว่าเวลาเป็นสิ่งกำหนดเพศของปลาไหล ซึ่งนักวิชาการประมงจะต้องพิสูจน์ความจริงนี้ต่อไป เนื่องจากปลาไหลมีนิสัยชอบขุดรูอาศัยอยู่ในดิน ดังนั้น การทำบ่อเลี้ยงปลาไหลจำเป็นต้องฉาบด้วยซีเมนต์ด้านในของบ่อ ป้องกันการมุดดินหนี ขนาดของบ่อขึ้นอยู่กับความต้องการของผู้เลี้ยง ที่นิยมใช้คือ ขนาด 4x4 หรือ 4x6 เมตร เกษตรกรบางรายก่อขอบทั้ง 4 ด้าน ด้วยซีเมนต์บล็อก จากระดับพื้นบ่อสูงประมาณ 1.5 เมตร พร้อมกับจัดระบบระบายน้ำเข้าออกจากบ่อได้สะดวก ใส่ดินลงพื้นทับซีเมนต์ที่ฉาบไว้สูงขึ้นไม่เกิน 25 เซนติเมตร เกลี่ยปรับดินให้เรียบทั่วแปลง แบ่งพื้นที่ด้านใดด้านหนึ่งประมาณ 30 เปอร์เซ็นต์ของพื้นที่ เพิ่มดินสูงจากพื้นดินเดิมอีก 30-50 เซนติเมตร เกลี่ยปรับผิวดินอีกเช่นเดียวกัน รดน้ำให้ชื้น อัดดินพอแน่น สูบน้ำเข้าบ่อ รักษาระดับน้ำลึกไม่เกิน 20 เซนติเมตร จะได้บ่อที่มีน้ำขัง 70 เปอร์เซ็นต์ และมีชานบ่อ 30 เปอร์เซ็นต์ พรางแสงให้บ่อด้วยซาแรนสีดำครึ่งหนึ่งของบ่อ ขังน้ำไว้ 1 สัปดาห์ แล้วระบายน้ำทิ้งเพื่อล้างความสกปรกต่าง ๆ ออกจากบ่อ แล้วสูบน้ำเข้าบ่อระดับลึก 20 เซนติเมตร เท่าเดิม นำลูกปลาไหลที่รวบรวมได้จากแหล่งน้ำต่าง ๆ หรือซื้อจากตลาดสด ปล่อยลูกปลาไหลลงในบ่อ อัตรา 10-20 ตัว ต่อตารางเมตร พร้อมกับปลูกผักบุ้ง หรือผักกระเฉดพอให้เป็นที่อยู่อาศัยของลูกปลาไหล วันแรกยังไม่จำเป็นต้องให้อาหาร ครบ 1 วัน จึงให้อาหารถุงสำเร็จสำหรับเลี้ยงปลาดุก หว่านลงบริเวณขอบบ่อ ปริมาณ 5 เปอร์เซ็นต์ ของน้ำหนักปลาไหล 2 เวลา เช้าและเย็น เมื่อลูกปลาไหลแข็งแรงดีจะเริ่มขุดรูเข้าพักอาศัยตามบริเวณชายบ่อเหนือระดับน้ำเล็กน้อย ครบหนึ่งเดือน น้ำเริ่มเสียให้ถ่ายน้ำออก การรักษาความสะอาดภายในบ่อเลี้ยงอย่างสม่ำเสมอ และแยกลูกปลาไหลที่ไม่สมบูรณ์ออกจากบ่อ ใช้เวลาเลี้ยงประมาณ 3-4 เดือน คุณก็จับขายได้ ส่วนรายละเอียดอื่น ๆ คุณต้องศึกษาเพิ่มเติมด้วยตนเองก่อน เนื่องจากผลงานวิจัยการเลี้ยงปลาไหลยังมีน้อย หากมีความก้าวหน้าในงานวิจัย ผมจะนำมาเล่าให้ฟังเพิ่มเติมในโอกาสต่อไป