มีคนเคยเล่าให้ผมฟังว่า เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลที่เคยระบาดอย่างรุนแรงในบ้านเรามาแล้วเมื่อ 10 ปีก่อน ว่าสามารถบินข้ามประเทศไปได้ไกลเป็นร้อยกิโลเมตรจริงหรือไม่ เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลชนิดปีกสั้นกับปีกยาวเป็นคนละพันธุ์กันใช่หรือไม่ และมีโอกาสจะกลับมาระบาดรุนแรงได้อีกหรือไม่ครับ

    เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล เป็นแมลงขนาดเล็ก ที่ทำความเสียหายให้กับนาข้าวได้อย่างรุนแรงในเวลาเพียงชั่วข้ามคืน เนื่องจากการเพิ่มปริมาณประชากรได้อย่างรวดเร็ว ในสภาวะที่มีอาหารบริบูรณ์ มีสภาพอากาศร้อน อบอ้าว และชื้น เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล มีความสามารถเคลื่อนย้ายด้วยการบินเป็นกลุ่มไปได้ในระยะทางประมาณ 200 กิโลเมตร โดยไม่หยุดพัก ตรงกับความเข้าใจของคุณศิริพงษ์ กาญจนพงษ์พันธุ์ เล่ามา การค้นพบเรื่องดังกล่าวเกิดขึ้นในประเทศญี่ปุ่น เมื่อประมาณ 20 ปีเศษที่ผ่านมา ครั้งนั้นญี่ปุ่นได้กำจัดเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลจนราบคาบไปแล้ว แต่วันดีคืนดีกลับมีการระบาดของแมลงชนิดนี้เกิดขึ้นอีก นักวิจัยจึงเกิดความสงสัยเป็นอย่างยิ่งว่าเกิดขึ้นได้อย่างไร จึงตั้งสมมติฐานว่า หากแมลงชนิดนี้อพยพมาจากประเทศอื่นจริงประเทศนั้นน่าจะเป็นเกาหลีอย่างแน่นอน ด้วยเหตุผลที่ว่าผืนแผ่นดินตั้งอยู่ใกล้กับประเทศญี่ปุ่นที่สุด มีเพียงทะเลญี่ปุ่นกั้นกลางอยู่เท่านั้น ซึ่งระยะทางระหว่างสองประเทศห่างกันเพียง 200 กิโลเมตร โดยประมาณ จากนั้นนักวิชาการญี่ปุ่นจึงส่งเรือประมงพร้อมติดตั้งตาข่ายสวิงบนเสากระโดงเรือไปดักจับที่กลางทะเลญี่ปุ่น ในช่วงที่มีกระแสลมพัดจากประเทศเกาหลีมายังประเทศญี่ปุ่น ผลของการเฝ้าติดตามอยู่ระยะหนึ่งปรากฏว่าพบการเคลื่อนย้ายของเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล บินข้ามทะเลมาได้โดยอาศัยลมเป็นตัวช่วยจริง ดังนั้น นักวิจัยของทั้งสองประเทศจึงร่วมมือป้องกันกำจัดแมลงศัตรูชนิดนี้อย่างจริงจัง ปัญหาจึงหมดไป เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล ในช่วงที่มีอาหารบริบูรณ์ปีกจะไม่พัฒนาหรือเรียกว่าปีกกุด แต่หากในช่วงที่ขาดแคลนอาหาร ปีกจะพัฒนาให้ยาวขึ้นเพื่อใช้บินเคลื่อนย้ายไปหาอาหารกินในแหล่งที่มีความอุดมสมบูรณ์กว่า ดังนั้น การปลูกข้าวพันธุ์เดียวกันอย่างต่อเนื่อง อาจเกิดการระบาดของเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลขึ้นได้อีก ข้อแนะนำทางวิชาการ ให้ปลูกข้าวหลากหลายพันธุ์ในพื้นที่ใกล้เคียงกัน หากจะให้ได้ผลอย่างสมบูรณ์ควรปลูกพืชเศรษฐกิจอื่นสลับกับการทำนา เพื่อตัดวงจรการระบาดของแมลงชนิดนี้ลง ส่วนโอกาสการระบาดของเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลอาจเกิดขึ้นได้หากไม่มีการเฝ้าระวังอย่างจริงจัง อย่างไรก็ตาม ข้อเตือนใจจากการระบาดของเพลี้ยกระโดดสีน้ำตาลเคยเกิดขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2532 ต่อเนื่องปี พ.ศ. 2533 ที่รุนแรงและกว้างขวาง ทำให้นักวิชาการและตัวเกษตรกรเองได้ให้ความสนใจในการป้องกัน เพื่อไม่ให้เหตุการณ์อย่างที่ผ่านมาเกิดขึ้นซ้ำรอยอีก เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล ในทางวิชาการไม่มีการเรียกว่า พันธุ์ แต่จะเรียกว่า ชีวะชนิด หรือไบโอไท้พ์ ที่มาจากคำว่า Bio-type นั่นหมายถึง เพลี้ยกระโดดสีน้ำตาล มีรูปร่างลักษณะและขนาดเดียวกัน จนแยกไม่ออก แต่มีความสามารถเข้าทำลายข้าวได้ต่างพันธุ์กัน เช่น ชีวะชนิด เอ สามารถเข้าทำลายข้าวพันธุ์ กข 1 ได้ แต่ไม่ทำลายข้าวพันธุ์ กข 2 ในทางตรงกันข้าม ชีวะชนิด บี สามารถเข้าทำลายข้าวพันธุ์ กข 2 ได้ แต่ไม่ทำลายข้าวพันธุ์ กข 1 จึงสรุปว่า เพลี้ยกระโดดทั้งสองเป็นคนละชีวะชนิดกัน