กระผมขอความกรุณาจากคุณหมอเกษตร ช่วยแนะนำการเดินระบบน้ำจากที่ต่ำไปยังที่สูง โดยไม่ใช้เครื่องสูบน้ำที่ใช้ไฟฟ้าหรือน้ำมัน พื้นที่สวนของผมเป็นเนินเขา มีธารน้ำตก สูงประมาณ 10 เมตร อยู่ห่างจากสวนประมาณ 400 เมตร ผมได้ต่อท่อน้ำมายังสวน ด้วยท่อประปา ขนาด 3 นิ้ว 1 ท่อน ต่อกับท่อขนาด 2 นิ้ว 2 ท่อน และท่อ 1 นิ้ว ครึ่งท่อน รวมเป็นระยะทาง 16 เมตร ส่วนที่เหลือใช้ท่อดำ พีอี ขนาด 1 นิ้ว ระยะทางประมาณ 300 เมตร น้ำไหลตลอดท่อ แต่ยังเหลือระยะทางอีก 100 เมตร ซึ่งเป็นที่สูง น้ำไหลต่อไปไม่ได้ จึงขอความกรุณาคุณหมอเกษตรช่วยแนะนำวิธีแก้ไขให้กระผมด้วยที่ไม่ใช้เครื่องสูบน้ำ

    วิธียกระดับน้ำให้สูงขึ้น โดยไม่ใช้เครื่องสูบน้ำ มี 2 วิธี ที่นิยมใช้กันมานาน แม้ในปัจจุบันก็ยังคงใช้กันอยู่

วิธีแรก โดยอาศัยพลังลมเป็นต้นกำลัง ยกตัวอย่าง เช่น กังหันวิดน้ำเข้านาเกลือในแถบจังหวัดสมุทรสาคร และสมุทรสงคราม ซึ่งมีส่วนประกอบหลักสำคัญ 2 ส่วน คือส่วนที่หนึ่งกังหันลม ที่มีใบพัดจำนวน 6 อัน ทำด้วยเสื่อลำแพน ตัดเป็นรูปสามเหลี่ยมมุมฉาก ในช่วงที่ไม่วิดน้ำให้ม้วนพับเก็บ แกนกลางยาวประมาณ 4 เมตร มีเสารองรับหัวและท้าย ด้านหนึ่งของแกนพัดลมมีดุมล้อ ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 75 เซนติเมตร ทำร่องตอนกลางดุมล้อป้องกันสายพานหลุดออกจากดุมล้อขณะทำงาน ถ่ายแรงด้วยสายพานที่ทำจากโซ่ขนาดเล็ก โยงกับดุมล้อส่วนที่สองของระหัดวิดน้ำแบบรางนอน ตั้งห่างออกไปประมาณ 8 เมตร ดุมล้อมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางใกล้เคียงกับดุมกังหันลม มีเสาสองต้นเจาะรูสอดปลายแกนดุมล้อเข้าที่หัวเสาทั้งสองต้น ให้แกนดุมล้อหมุนได้ ห่างจากเสาด้านตรงข้ามกับดุมล้อออกมาประมาณ 70 เซนติเมตร จะมีซี่ไม้ทำเป็นเฟืองสำหรับฉุดลูกระนาดให้วิ่งวนอยู่ในราง ทั้งนี้ ให้วางรางลูกระนาดของระหัดวิดน้ำจุ่มลงในอ่างน้ำหรือบ่อน้ำครึ่งหนึ่งของความยาว โดยให้ทำมุม 30 องศา กับระดับผิวน้ำ เมื่อต้องการวิดน้ำต้องขึงใบพัดให้กินลม ขณะที่ลมมีความเร็วตั้งแต่ 5-10 กิโลเมตร ต่อชั่วโมง สายโซ่ที่ทำหน้าที่เป็นสายพานฉุดหมุนแกนระหัดวิดน้ำให้ทำงาน เพื่อดึงน้ำขึ้นจากบ่อยกระดับสูงขึ้นจากระดับเดิม 50-80 เซนติเมตร

วิธีที่สอง อาศัยกระแสน้ำพัดกังหัน กังหันน้ำนิยมทำด้วยไม้ไผ่ มีส่วนประกอบสำคัญ 3 ส่วน คือ ส่วนโครงสร้างทำเป็นแบบกงล้อที่มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 6-8 เมตร และมีหน้ากว้างของกงล้ออย่างน้อย 1 เมตร ซี่กงล้อแต่ละซี่ห่างกัน 1-2 เมตร ส่วนที่สองติดแผ่นเสื่อลำแพนขนาด 1x2 เมตร กับซี่กงล้อ วางลงตำแหน่งในน้ำครึ่งหนึ่ง เพื่อรับกระแสน้ำทำหน้าที่เป็นกังหันหมุนรอบแกน ส่วนที่สาม กระบอกตักน้ำ ทำด้วยไม้ไผ่ ผูกติดกับกงล้อด้านกว้าง เอียงทำมุมให้ตักน้ำและเทน้ำขณะกงล้อหมุน ส่วนปลายกระบอกให้ยาวยื่นออกจากกงล้อเล็กน้อย เมื่อกระบอกน้ำอยู่ตำแหน่งสูงที่สุดจะเทน้ำลงมายังรางน้ำที่รองรับและส่งน้ำเข้าสู่แปลงเพาะปลูกได้ตามต้องการ ข้อดีของกังหันน้ำหรือหลุกชนิดนี้คือ สามารถยกระดับน้ำได้สูง 4-5 เมตร เป็นอย่างน้อย วิธีอื่นๆ อาจใช้เครื่องตะบันน้ำ วิธีนี้ต้องใช้แรงมากจึงไม่เป็นที่นิยมกัน

ดังนั้น เมื่อพิจารณาแล้วสภาพแวดล้อมในสวนของคุณเป็นอย่างไร ขอให้พิจารณานำแนวคิดของทั้งสองวิธีไปปรับใช้ในพื้นที่ของคุณได้อย่างเหมาะสม