ผมเคยนั่งรถผ่านไปแถบจังหวัดสมุทรสาคร ทำให้นึกย้อนหลังไปเมื่อหลายสิบปีก่อน ยังจำได้ว่าในหนังสือเรียนมีการอธิบายเกี่ยวกับวิธีการทำนาเกลือ จึงเป็นเรื่องน่ายินดีที่เกษตรกรยังประกอบอาชีพการทำนาเกลือกันอยู่เป็นจำนวนไม่น้อย แม้ว่าความเจริญได้เบียดบังนำเอาพื้นที่นาเกลือไปใช้ประโยชน์อย่างอื่นก็มาก จดหมายฉบับนี้เนื่องจากผมมีความสงสัยอยู่นานแล้วว่า เมล็ดเกลือรวมทั้งเกลือป่นที่วางจำหน่ายอยู่ทั่วไป มีสีขาวบริสุทธิ์นั้นได้ผ่านกระบวนการฟอกขาวหรือไม่ อย่างไร ขอความกระจ่างด้วยครับ

    เกลือแกง หรือ เกลือทะเล หรือ เกลือสมุทร หมายถึง เกลือที่ได้จากน้ำทะเล ซึ่งเป็นสารประกอบที่มีโซเดียมและคลอรีน มีภาษาทางวิทยาศาสตร์ว่า โซเดียมคลอไรด์ (NaCl) ซึ่งข้อได้เปรียบของเกลือแกงจะมีธาตุไอโอดีนเป็นส่วนผสมอยู่ด้วย ประโยชน์ของไอโอดีนคือช่วยป้องกันโรคคอหอยพอกได้เป็นอย่างดี ซึ่งไม่มีในเกลือสินเธาว์ ทั้งนี้ ตามหลักฐานทางวิทยาศาสตร์สรุปไว้ว่า สิ่งมีชีวิตก่อกำเนิดขึ้นในทะเลทั้งสิ้น ต่อมามีการวิวัฒนาการก้าวหน้าจนสามารถเคลื่อนย้ายขึ้นมาอยู่อาศัยบนผืนแผ่นดินได้ จึงทำให้สิ่งมีชีวิตยังคงมีความต้องการเกลือ เพื่อให้ดำรงชีวิตอยู่ได้มาจนถึงปัจจุบัน ส่วนประโยชน์อื่นๆ ของเกลือคือ นำไปใช้ถนอมอาหารประเภทหมักดองอีกมากมายหลายชนิด รวมทั้งนำไปใช้ในอุตสาหกรรม การผลิตเกลือเป็นทั้งอาชีพ วัฒนธรรม และภูมิปัญญาท้องถิ่น สืบทอดมาแล้วหลายชั่วอายุคน ด้วยวิธีนำน้ำทะเลเข้ามากักเก็บไว้ในนาที่ปรับพื้นให้เรียบและอัดแน่น ปล่อยทิ้งไว้ให้น้ำระเหยไปในบรรยากาศ เมื่อถึงจุดหนึ่งเกลือจะตกผลึก ทำซ้ำ 2-3 รอบ จึงเก็บรวบรวมเกลือมาใช้ประโยชน์ได้ เกลือที่ขาวบริสุทธิ์เป็นเกลือแท้โดยไม่มีการฟอกขาวแต่อย่างใด หากพบว่าเกลือมีการปนเปื้อนจากดินให้ล้างด้วยน้ำเกลือ ความสกปรกจะหมดไป จากคำบอกกล่าวของชาวนาเกลือที่ประสบปัญหาอยู่ในขณะนี้คือ เกลือทะเลถูกเกลือสินเธาว์จากเหมืองโพแทสเข้ามาแย่งตลาด ทำให้เกลือทะเลขายได้ในราคาค่อนข้างต่ำ แทบจะไม่คุ้มกับการลงทุน หากรัฐไม่เข้ามาดูแล อาชีพการทำนาเกลืออาจจะเลือนหายไปในที่สุด ความเห็นส่วนตัวของผมแล้วอยากให้จังหวัดที่มีนาเกลืออยู่ควรพัฒนาให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมหรือเชิงอนุรักษ์เพื่อเพิ่มรายได้ให้กับชาวนาเกลือและท้องถิ่นโดยรวม