แร่ซีโอไลต์นั้นเป็นหินภูเขาไฟและมีประโยชน์หลายอย่าง จึงขอเรียนถามว่า ซีโอไลต์นั้น มีส่วนประกอบอะไร และนำไปใช้ประโยชน์อะไรได้บ้างครับ

โอไลต์ (Zeolite) เป็นสารประกอบที่ได้จากหินหลอมละลายที่เกิดจากภูเขาไฟระเบิด จึงมีลักษณะโปร่งและมีความสามารถในการดูดซับสูง ในเนื้อของซีโอไลต์ประกอบด้วย ซิลิกา อะลูมินัม โซเดียมและแคลเซียม ซิลิกาจะเป็นส่วนประกอบที่สำคัญในเมล็ดทรายทั่วไป และแคลเซียมเป็นองค์ประกอบสำคัญของหินปูน แหล่งซีโอไลต์ส่วนใหญ่ได้จากแหล่งธรรมชาติ ซึ่งพบมากในประเทศอินโดนีเซียและญี่ปุ่น เนื่องจากทั้งสองประเทศนี้มีภูเขาไฟอยู่เป็นจำนวนมากนั่นเอง แต่ซีโอไลต์บางส่วนได้จากการสังเคราะห์ขึ้นก็มี แต่ราคาต้นทุนค่อนข้างสูง หากจะนำมาใช้ประโยชน์ในทางเกษตรและอุตสาหกรรมจึงไม่คุ้มค่ากับการลงทุน หากมองไปที่คุณสมบัติของซีโอไลต์แล้ว ซีโอไลต์จัดอยู่ในสารประกอบหรือหินที่มีความสามารถในการดูดซับหรือมีความสามารถในการแลกเปลี่ยนประจุบวกได้สูง ทำให้ดูดยึดโมเลกุลของก๊าซ สารอินทรีย์ และธาตุที่มีประจุบวก เช่น แคลเซียม แมกนีเซียม โซเดียม โพแทสเซียม และแอมโมเนียม การนำซีโอไลต์มาใช้ในทางการเกษตรในปัจจุบันนิยมใช้เป็นสารปรับปรุงดิน ช่วยให้ดินโปร่งร่วนซุย และนำมาคลุกกับปุ๋ยเคมีซีโอไลต์จะช่วยดูดยึดธาตุอาหารจากปุ๋ยไว้และปลดปล่อยออกมาให้พืชใช้ได้อย่างช้าๆ เป็นเวลายาวนานขึ้น จึงเป็นการช่วยลดการสูญเสียของปุ๋ยลงได้ นอกจากนี้ ซีโอไลต์ยังสามารถดูดกลิ่นที่ไม่พึงปรารถนาได้ดียิ่ง เช่น ใช้ดูดกลิ่นแอมโมเนียในโรงเลี้ยงสัตว์เป็นตัวอย่าง อัตราแนะนำที่ใช้ซีโอไลต์ 100-300 กรัม ต่อดิน 1 กิโลกรัม ท่านที่นิยมเลี้ยงสัตว์ประเภทสวยงามไว้ในบ้าน หากต้องการประหยัดค่าใช้จ่ายในการซื้อทรายถุงรองกรงเลี้ยง หรือใส่ในกระบะทรายให้สัตว์เลี้ยงขับถ่าย เนื่องจากมีราคาแพงมาก ผมขอแนะนำให้ใช้สูตร ที่มีส่วนผสมจากทรายกับซีโอไลต์ อัตรา 200-300 กรัม ต่อทราย 1 กิโลกรัม คลุกเคล้าให้เข้ากัน ใส่ลงในกระบะที่มีขอบสูง 15-20 เซนติเมตร เกลี่ยทรายผสมให้เรียบ มีระดับต่ำกว่าขอบกระบะเล็กน้อย แล้วฝึกสัตว์เลี้ยงไม่ว่าจะเป็นสุนัขหรือแมวก็ตาม ขับถ่ายในกระบะทรายผสมดังกล่าวสัก 2-3 ครั้ง สัตว์เลี้ยงก็จะชินเป็นนิสัย ข้อดีของทรายผสมคือ ทรายช่วยดูดความชื้น ส่วนซีโอไลต์จะทำหน้าที่ดูดกลิ่น ครบสัปดาห์มูลสัตว์จะแห้งจึงตักแยกออกทิ้งไป และควรเปลี่ยนทรายผสมทุก 3-4 เดือน หากถามว่า ราคาซื้อควรจะซื้อในราคากิโลกรัมละกี่บาท ปัจจุบันซีโอไลต์ที่วางจำหน่ายอยู่ในตลาดมีราคาอยู่ระหว่าง 20-25 บาท เป็นราคาที่เหมาะสม ซึ่งส่วนใหญ่นิยมทำในรูปเม็ด ขนาดเท่าเม็ดสาคูชนิดเม็ดใหญ่ สีขาวอมเทา บรรจุถุงขนาดน้ำหนัก 20 กิโลกรัม ต่อถุง เคยมีหลายท่านถามว่า ซีโอไลต์-สแม็กไทด์ ใช้แทนซีโอไลต์ได้หรือไม่ ขอตอบว่าใช้ได้ เพราะมันคือสารประกอบชนิดเดียวกัน