อ่านพบในหนังสือพิมพ์ฉบับหนึ่ง กล่าวถึงพืชชนิดหนึ่งชื่อว่า แก่นตะวัน มีประโยชน์นำมาสกัดน้ำมันเพื่อใช้เป็นพลังงานทดแทนได้ จึงขอเรียนถามว่า พืชชนิดนี้มีรูปร่างหน้าตาเป็นอย่างไร และนำมาใช้ทดแทนน้ำมันเชื้อเพลิงได้จริงหรือไม่

แก่นตะวัน ชื่อนี้ยังไม่คุ้นกับคนไทย แต่ถ้าบอกว่าแก่นตะวัน คือ เยรูซาเล็ม อาร์ติโชค ผู้อ่านหลายท่านคงรู้จักกันดี แก่นตะวันอยู่ในวงศ์เดียวกับเบญจมาศและเก๊กฮวย นอกจากนี้ ยังถูกจัดไว้ในสกุลเดียวกับทานตะวัน โดยมีถิ่นกำเนิดอยู่ในอเมริกาตอนเหนือ ในระยะแรกชาวอินเดียแดงรู้จักนำหัวของแก่นตะวันมาบริโภคเป็นอาหาร แม้ว่าพืชชนิดนี้มีถิ่นกำเนิดอยู่ในเขตอากาศหนาวเย็นก็ตาม แต่มีความสามารถปรับตัวได้ดีในเขตอบอุ่นและเขตร้อน ความเป็นมาของชื่อแก่นตะวันได้มาจาก คำว่า แก่น หมายถึง ความทรหดอดทน ตะวัน นำมาจาก ทานตะวัน เนื่องจากอยู่ในสกุลเดียวกัน แก่นตะวันเป็นพืชล้มลุก มีรากสะสมอาหารคล้ายหัวข่าหรือขิง ลักษณะตะปุ่มตะป่ำ ผิวไม่เรียบ ยาวประมาณ 7.50-10.00 เซนติเมตร เนื้อในของหัวมีทั้งสีขาวและเหลือง ลำต้นสูง 1.5-3.0 เมตร มีกิ่งก้านเรียวเล็ก มีขนที่ลำต้นและใบ ใบเรียวยาวรูปไข่ ขอบใบหยักแบบฟันปลา ผิวใบมีขนขึ้นปกคลุมเมื่อสัมผัส จะรู้สึกสากมือ แก่นตะวันนำเข้ามาปลูกครั้งแรกในประเทศไทยเมื่อปี พ.ศ. 2515 ข้อดีของแก่นตะวันอีกประการหนึ่งคือ เป็นพืชอายุสั้น สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ภายใน 90-120 วัน ผลการทดสอบเบื้องต้นที่จังหวัดขอนแก่น ในหนึ่งไร่ให้น้ำหนักหัวสด 2,500-2,800 กิโลกรัม น้ำหนักหัวหนึ่งตันนำมาแปรรูปเป็นน้ำมันเชื้อเพลิงในรูปเอทานอลได้ 80-100 ลิตร องค์ประกอบในหัวหรือรากสะสมอาหาร มีน้ำ 80 เปอร์เซ็นต์ แป้ง-น้ำตาล 13-18 เปอร์เซ็นต์ ส่วนที่เหลือนั้นมีไขมัน โปรตีนและเส้นใย แป้ง-น้ำตาล หรือคาร์โบไฮเดรต ส่วนใหญ่เป็นรูปของอินนูลินที่สามารถนำไปผลิตไขมันเทียม เนยแข็งและไอศครีม และที่สำคัญ อินนูลินเป็นสารที่ให้ความหวานใกล้เคียงกับน้ำตาล แต่ไม่ให้พลังงานจึงเหมาะกับผู้ที่เป็นโรคอ้วนและโรคเบาหวาน ทั้งนี้เนื้อหัวสดของแก่นตะวันใช้รับประทานได้ รสชาติคล้ายคลึงกับมันแกวแต่เนื้อกรอบ และหวานกว่า ประเทศที่นำแก่นตะวันมาผลิตเอทานอลอย่างจริงจัง ได้แก่ ประเทศฝรั่งเศส ออสเตรเลีย และสเปน จากการวิจัยในทางวิชาการได้เปรียบเทียบต้นทุนการผลิตเอทานอลจากอ้อย มันสำปะหลัง และแก่นตะวัน 16.42 15.44 และ 14.40 บาท ต่อไร่ ตามลำดับ จะเห็นว่า ต้นทุนการผลิตเอทานอลจากแก่นตะวันมีต้นทุนการผลิตต่ำที่สุด เห็นไหมครับว่าแก่นตะวัน หรือเยรูซาเล็ม อาร์ติโชค นอกจากมีศักยภาพในการนำมาใช้เป็นพืชพลังงานทดแทนแล้ว ยังสามารถพัฒนาเป็นอาหารเพื่อสุขภาพได้อีกด้วย ต้องการรายละเอียดเพิ่มเติม ติดต่อสอบถามได้ที่ ภาควิชาพืชไร่ คณะเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น 40002