ปัจจุบันจังหวัดนนทบุรี สิ่งก่อสร้างและบ้านจัดสรรเกิดขึ้นมากมาย แต่มีพื้นที่บางส่วนยังคงเป็นพื้นที่เกษตรกรรม ซึ่งอาชีพดั้งเดิมของชาวเมืองนนทบุรีก็เริ่มหายไปตามกาลเวลา แต่ก็ยังมีบางครอบครัวที่ยังคงยึดอาชีพชาวสวนปลูกผลไม้ เช่น ทุเรียน กล้วย มะม่วง เป็นต้น

คุณธวัช ศิริประเสริฐ อายุ 59 ปี อยู่บ้านเลขที่ 36 หมู่ที่ 4 ตำบลบางกร่าง อำเภอเมือง จังหวัดนนทบุรี เป็นอีกคนหนึ่งที่ยังคงยึดอาชีพชาวสวนอยู่ โดยปลูกทุเรียนซึ่งเป็นผลไม้ขึ้นชื่อของจังหวัดนนทบุรี แต่ปัจจุบันนี้ คุณธวัชได้ค้นพบว่า ยังมีผลไม้อีกชนิดหนึ่งที่ปลูกได้ดีในพื้นที่สวนในเขตจังหวัดนนทบุรี นั่นก็คือ "ส้มโอ"

คุณธวัช กล่าวว่า ส้มโอเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางที่เมื่อประมาณ 4-5 ปีที่ผ่านมา ตนได้นำมาปลูกไว้ที่สวนแทนต้นทุเรียนบางส่วนที่ถูกน้ำท่วมตาย ซึ่งพันธุ์ที่นำมาปลูกในชุดแรกคือ พันธุ์ขาวใหญ่ ที่เพื่อนได้แนะนำให้มาปลูก จึงได้เดินทางไปศึกษาหาความรู้เพิ่มเติมยังสวนของเพื่อนที่มีประสบการณ์การปลูกส้มโอมากว่า 10 ปี หลังจากกลับมาบ้าน จึงตัดสินใจนำส้มโอพันธุ์ขาวใหญ่มาปลูกที่สวน เพราะชอบตรงที่มีผลรูปทรงกลม ขนาดผลปานกลาง ผิวสีเขียวอ่อน น้ำหนักผล 0.7-1.7 กิโลกรัม ต่อผล รสชาติฉ่ำน้ำ รสหวานอมเปรี้ยวเล็กน้อย และที่สำคัญการดูแลรักษาต้นก็ง่าย และตนยังโชคดีที่มีพื้นที่สภาพแวดล้อมที่เหมาะสมในการปลูกส้มโอ นั่นคือ มีพื้นที่สวนเป็นดินโปร่งร่วนซุย มีความอุดมสมบูรณ์ ระบายน้ำได้ดี ดินไม่เป็นกรดหรือเป็นด่าง สำหรับน้ำที่รดให้กับต้นส้มโอนั้น ตนสูบขึ้นมาจากแม่น้ำ ส้มโอที่ปลูกจึงไม่ขาดน้ำ

ในส่วนของการดูแลรักษาหลังการปลูกนั้น ในช่วงที่ปลูกส้มโอใหม่ๆ ต้องให้น้ำอย่างสม่ำเสมอจนกว่าต้นส้มโอจะตั้งตัวได้ เมื่อส้มโอเจริญเติบโตดีแล้ว ก็ให้น้ำเป็นครั้งคราว โดยสังเกตดูจากความชื้นในดิน

ส่วนการใส่ปุ๋ย คุณธวัชเลือกที่จะใส่ทั้งปุ๋ยเคมีและปุ๋ยคอกควบคู่กันไป ในระยะที่ส้มโออายุ 1-3 ปี หรือยังไม่ให้ผล ได้ใส่ปุ๋ยคอกผสมกับปุ๋ยเคมีสูตร 15-15-15 โดยใส่ 3-4 ครั้ง ต่อปี เมื่อส้มโอให้ผลแล้ว เมื่ออายุ 4 ปีขึ้นไป การใส่ปุ๋ยจะแตกต่างกันไปตามช่วงของการออกดอกติดผล

หลังจากเก็บเกี่ยวผลชุดแรกแล้ว จะให้ปุ๋ยสูตร 15-15-15 เพื่อให้ต้นส้มโอฟื้นตัวจากการออกผลเร็วขึ้น เมื่อส้มโอจะเริ่มออกดอกใหม่ ให้เปลี่ยนมาใช้ปุ๋ยสูตร 8-24-24 หรือ 12-24-12 เพื่อช่วยให้มีการสร้างดอกดีขึ้น

เมื่อติดผลอีกครั้งประมาณ 30 วัน ขณะที่ผลยังเล็กอยู่ ให้ใส่ปุ๋ยสูตร 15-15-15 เพื่อช่วยให้การเจริญเติบโตของผลดีขึ้น จนกระทั่งผลมีอายุได้ 5-6 เดือน ให้ใส่ปุ๋ยสูตร 13-13-21 เพื่อช่วยให้ผลมีการพัฒนาด้านคุณภาพของเนื้อดีขึ้น มีความหวานมากขึ้น ส่วนอัตราการใช้ควรพิจารณาจากขนาดของทรงพุ่มและจำนวนผลที่ติดในแต่ละปี โดยทั่วไปเมื่อต้นส้มโออายุได้ 6-7 ปี สำหรับต้นส้มโอที่มีสภาพโทรมมากๆ จากการที่มีน้ำท่วมหรือน้ำเค็ม คุณธวัชแก้ไขโดยการให้ปุ๋ยทางใบเสริม จะช่วยให้การฟื้นตัวของต้นส้มโอเร็วขึ้น ซึ่งวิธีการใส่ปุ๋ย ให้โรยบนพื้นดินภายในบริเวณทรงพุ่ม แต่ระวังอย่าใส่ปุ๋ยให้ชิดกับโคนต้น เพราะปุ๋ยจะทำให้เปลือกรอบโคนต้นส้มโอเน่า และอาจทำให้ส้มโอตายได้

สำหรับการขยายพันธุ์ส้มโอเพื่อจำหน่าย คุณธวัชได้ใช้วิธีการตอน เนื่องจากมีข้อดีหลายประการ เช่น วิธีการทำง่าย อุปกรณ์หาได้ง่าย ราคาถูก ออกรากเร็ว ต้นที่ได้จะไม่กลายพันธุ์ ให้ผลเร็ว ต้นไม่สูง ทรงต้นเป็นพุ่ม สะดวกในการเข้าไปดูแลรักษา แต่ก็มีข้อเสียคือ อายุไม่ยืน และอ่อนแอต่อโรค โดยปกติแล้ว การตอนกิ่งส้มโอหรือกิ่งไม้ทุกชนิดจะตอนในช่วงฤดูฝน เพราะในระยะนั้นต้นไม้กำลังอยู่ในระยะที่กำลังเจริญเติบโต ฝนตกบ่อย ไม่ต้องเสียเวลาในการรดน้ำให้กับกิ่งตอนซึ่งขณะนี้ที่สวนก็กำลังตอนกิ่งส้มโออยู่เช่นกัน

คุณธวัชได้บอกถึงเคล็ดลับวิธีการคัดเลือกกิ่งตอนว่า ก่อนที่จะคัดเลือกกิ่งส้มโอที่จะตอน ต้องพิจารณาเลือกต้นก่อน เพราะถ้าต้นแม่พันธุ์ที่ใช้ตอนไม่ดีแล้ว กิ่งตอนที่จะนำไปปลูกต่อไปก็จะไม่ดีด้วย ในการเลือกต้นแม่พันธุ์ให้พิจารณาลักษณะที่ดีๆ ของต้นที่เรามีอยู่ในสวน เช่น ต้นที่ให้ผลดก ให้ผลสม่ำเสมอ รสชาติดี และเลือกจากต้นที่มีความเจริญเติบโต แข็งแรง ซึ่งสังเกตได้จากการเจริญเติบโตดีกว่าต้นอื่นๆ เลือกจากต้นที่ปราศจากโรค และแมลงรบกวน

เมื่อส้มโอมีอายุได้ 4 ปี จึงจะสามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ ผลส้มโอที่อยู่ไม่สูงมากนัก ควรใช้กรรไกรตัดขั้ว ถ้าเป็นผลที่อยู่สูง ควรใช้ที่เก็บเกี่ยวชนิดมีขอตัดต่อด้าม และมีเชือกกระตุกพร้อมถุงรองรับ จะช่วยให้ผลไม่ร่วงหล่นลงดิน ซึ่งหลังจากเก็บเกี่ยวผลส้มโอแล้ว ให้นำมาทำความสะอาด จากนั้นนำไปสะเด็ดน้ำ โดยการผึ่งหรือเป่าด้วยลมเย็นให้แห้งก่อนนำไปจำหน่าย

นอกจากส้มโอพันธุ์ขาวใหญ่แล้ว คุณธวัชยังได้ปลูกส้มโอพันธุ์ทองดีในพื้นที่ส่วนที่ว่าง เพื่อเป็นทางเลือกสำหรับผู้บริโภคอีกด้วย สามารถสอบถามรายละเอียดเกี่ยวกับต้นพันธุ์เพิ่มเติมได้ที่โทร. (081) 575-2516