คุณบรรทม แก้วเขียว ชาว อ.ศรีประจันต์ จ.สุพรรณบุรี มีอาชีพในการเลี้ยงนกเขาใหญ่มานานกว่า 25 ปี ด้วยความชอบและมีความสุขที่ได้อยู่กับนก ได้มีการพัฒนาการเลี้ยงอย่างจริงจังด้วยการถามจากผู้รู้และเพื่อน ๆ ที่เลี้ยงนกเขาใหญ่ด้วยกัน นอกจากนั้นยังได้ศึกษาจากตำราและที่สำคัญเรียนรู้ด้วยประสบการณ์ของตนเอง โดยเริ่มต้นจากการรวบรวมสายพันธุ์นกเขาใหญ่ ๆ จากหลายพื้นที่เพื่อนำมาเป็นพ่อ-แม่พันธุ์ ปัจจุบันคุณบรรทมมีพ่อ-แม่พันธุ์ นกเขาใหญ่ประมาณ 200 คู่ ในการเลี้ยงจะให้ความสำคัญในเรื่องของอาหาร ที่จะต้องเข้าใจในเบื้องต้นเสียก่อนว่านกเขาใหญ่จัดเป็นสัตว์ประเภทกินพืช อาหารหลักได้แก่ เมล็ดพืช, เมล็ดหญ้า ฯลฯ โดยเฉพาะเมล็ดพืชที่เหมาะต่อการเลี้ยงนกเขาใหญ่คือ ข้าวฟ่าง, ข้าวโพดและข้าวเปลือก เป็นต้น
 
จากประสบการณ์ในการเลี้ยงนกเขาใหญ่ของคุณบรรทมจะเริ่มโดยนำนกตัว   ผู้กับนกตัวเมียนำมาปล่อยให้เข้าคู่

กันตามธรรมชาติโดยให้จับคู่กันเอง (บางคู่อาจจะตีกันเข้ากันไม่ได้ก็มี) เมื่อเข้าคู่กันได้จะออกไข่ในคอกแรกและต่อไปจะออกไข่ ทุกเดือน ในแต่ละคอกจะออกไข่เฉลี่ย 1-2 ฟอง เป็นที่สังเกตว่าเมื่อแม่นกเขาใหญ่ออกไข่จะไม่นิยมให้แม่นกฟักเอง จะนิยมใช้ “นกเขามือปืน” คือนกเขาแขกเพศเมียฟักไข่ให้และจะเลี้ยงลูกนกจนโตแล้วจึงแยกออกไปเลี้ยงต่อ ปล่อยให้พ่อ-แม่นกเขาใหญ่ได้มีเวลาผสมพันธุ์กันต่อโดยไม่ต้องเสียเวลาฟักไข่เอง นกเขาแขกจะใช้เวลาในการฟักไข่นานประมาณ 16 วัน ลูกนกเขาใหญ่จึงฟักเป็นตัวและเลี้ยงลูกนกนานประมาณ 1 เดือน จนลูกนกกินอาหารเองได้ ในระยะที่เลี้ยงลูกนกนั้นผู้เลี้ยงควรจะต้องมีอาหารเสริมจำพวกอาหารลูกไก่เล็ก เช่นข้าวเปลือกและข้าวฟ่าง เพื่อให้ลูกนกมีความสมบูรณ์และแข็งแรง
 
คุณบรรทม ยังมีข้อแนะนำสำหรับนักเพาะขยายพันธุ์นกเขาใหญ่จะต้องดูแลในเรื่องสายเลือด ควรหลีกเลี่ยงสายเลือดที่ชิดกันเกินไป โดยปกตินกเขาใหญ่จะจำหน่ายได้จะต้องมีอายุประมาณ 8 เดือน ราคาถูกแพงขึ้นอยู่กับเสียงนก ลักษณะ ที่ดีและเป็นที่ต้องการของตลาดคือ เสียงไพเราะ เสียงดังกังวาน ขันเสียงใหญ่ และขันนาน ทั่วไปแล้วนกเขาใหญ่ตัวผู้จะขันดีกว่าตัวเมียคือขันถี่และบ่อยกว่าตัวเมีย แต่ในการดูเพศของนกเขาใหญ่มักจะดูยาก บางคนแยกได้ตอนที่นกออกไข่จึงรู้ว่าเป็นตัวเมีย ปัจจุบันราคาจำหน่ายลูกนกเขาใหญ่มีตั้งแต่ 100 บาท ไปจนถึงหลักพัน ขึ้นอยู่กับเสียงนกว่าดีมากน้อยเพียงใด
 
นอกจากการผลิตลูกนกเขาใหญ่พันธุ์ดีจำหน่ายแล้ว คุณบรรทมยังใช้เวลายามว่างทำกรง นกเขาจำหน่ายด้วย โดยใช้ภูมิปัญญาชาวบ้านที่เน้นงาน อนุรักษ์และพร้อมที่จะเผยแพร่วิธีการทำให้กับผู้สนใจทั่วไป ปัจจุบันกรงนกเขาใหญ่จะแบ่งออกเป็น 2 ชนิดคือ ทำจากไม้ไผ่ผสมหวายและใช้โลหะ ผสมหวาย ซึ่งมีวิธีการทำเหมือนกันแตกต่างที่วัสดุเท่านั้น ราคาขายใกล้เคียงกันคือราคากรง ละ 350-600 บาท.

ทวีศักดิ์  ชัยเรืองยศ