เพื่อพัฒนา เทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว ที่ดีต่อสิ่งแวดล้อมและปลอดภัยถูกสุขอนามัยผู้บริโภค ผศ.ดร.จาตุพงศ์ วาฤทธิ์ ภาควิชาวิศวกรรมเกษตรและอาหาร คณะวิศวกรรมและอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยแม่โจ้ และคณะจึงทำการศึกษา “พัฒนาเทคนิคการอบร้อนมะม่วงด้วยไมโครเวฟ” ในการให้ความร้อนแก่มะม่วงเพื่อการส่งออก ซึ่ง สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) ให้ทุนสนับสนุน

ผศ.ดร.จาตุพงศ์ เล่าให้ฟังว่า การกำจัด หนอนแมลงวันทอง ในผลไม้ ที่ผ่านมาผู้ประกอบการจะใช้การอบไอน้ำต้องใช้ระยะเวลานาน ผู้ประกอบการส่งออกในจังหวัดฉะเชิงเทรา พบปัญหาหลังนำมะม่วงไปผ่านขบวนการดังกล่าวในระดับอุตสาหกรรมแล้ว บางส่วนได้รับความเสียหายเนื่องจากความร้อน ซึ่งมักจะปรากฏที่ปลายทางขนส่ง

...จากข้อมูลของ ศูนย์พัฒนาการผลิตและควบคุมศัตรูผักผลไม้เพื่อการส่งออก รายงานว่า การอบไอน้ำโดยให้จุดเย็นสุดที่ชิดเมล็ดของผล อาจส่งผลทำให้เกิดปฏิกิริยาภายใน นอกจากนี้ความร้อนทำให้คุณภาพลดลง อีกทั้งระยะเวลาที่ใช้ยังเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ต้นทุนสูงขึ้น...

เพื่อเป็นทางเลือกทีมวิจัยจึงศึกษาขบวนการทำงาน “คลื่นไมโครเวฟ” เป็นตัวแปรทำให้เกิดความร้อนในอาหาร ในระยะเวลารวดเร็ว โดยระยะแรกทำการทดสอบเพื่อดูการกระจายตัวของความร้อนในผลมะม่วง จากนั้นจึงนำข้อมูลที่ได้มาวางแผนการทดลองในระยะที่ 2 เป็นการ “พัฒนากระบวนการอบร้อนให้สมบูรณ์โดยใช้ไมโครเวฟร่วมกับไอน้ำ และทำการลดอุณหภูมิให้ได้ระดับที่สามารถเก็บรักษาโดยไม่มีการเสียหายเชิงคุณภาพ”

การทดลองใช้คลื่นไมโครเวฟในมะม่วง 2 พันธุ์ คือ “โชคอนันต์” กับ “น้ำดอกไม้สีทอง” ขนาด 300-350 กรัม/ผล หลังทำการวัดหาค่าอุณหภูมิที่เหมาะสม พบว่า ประสิทธิภาพในการกำจัดกักกันหนอนแมลงวันทองควรสูงกว่า 46 องศาเซลเซียส โดยมีช่วงเวลาการรักษาอุณหภูมิคงที่แตกต่างกันได้ถึง 20 นาที จากค่าดังกล่าวจึงนำมาพัฒนากระบวนการอบร้อนด้วยไมโครเวฟที่ขนาด 400 วัตต์

โดยใช้เวลาไม่เกิน 1 นาที จะได้ อุณหภูมิภายในผลมะม่วงในระดับ 48-55 องศาเซลเซียส ร่วมกับไอน้ำเพื่อคงอุณหภูมิมะม่วงไว้ แล้วจึงลดอุณหภูมิด้วยน้ำเย็น เป็นวิธีการที่มีประสิทธิภาพดี สามารถลดระยะเวลาการอบร้อนทั้งกระบวนการ เมื่อเปรียบเทียบกับการอบด้วย ไอน้ำปกติได้มากกว่า 90 เปอร์เซ็นต์ ในช่วงการให้ความร้อนขั้นต้น

ขบวนการดังกล่าว ส่งผลทำให้หนอนระยะไข่มีอัตราการตาย 100 เปอร์เซ็นต์ การเปลี่ยนแปลงสมบัติทางกายภาพและเคมี ได้แก่ สี ปริมาณกรดไตเตรทได้ปริมาณสารละลายน้ำทั้งหมด ซึ่งเปรียบเทียบแล้วไม่มีความแตกต่างจากมะม่วงสด นอก จากนี้ การใช้คลื่นไมโครเวฟยังไม่ทำ ให้เกิดความเสียหายที่เปลือกน้อยกว่าการอบด้วยไอน้ำแบบปกติ

แต่ยังมีจุด อ่อนคือ การเกิดความร้อนสูงเป็นบางจุด ดังนั้น ทีมวิจัยจึงต้องทำการศึกษาเชิงลึกถึงลักษณะของสนามคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า ซึ่งคาดว่าในอนาคตจะสามารถออกแบบระบบที่มีการกระจายตัวของคลื่นฯ สามารถลดข้อจำกัดที่เป็นจุดอ่อนของวิธีการนี้ลงได้

ผลงานวิจัยดังกล่าวจึงนับว่าเป็นก้าวใหม่ที่สำคัญในการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีที่นำองค์ ความรู้พื้นฐานทั้งทางด้านวิศวกรรมกีฏวิทยา มาพัฒนาเทคโนโลยีหลังการเก็บเกี่ยว เพื่อให้การส่งออกเปิดกว้างสามารถบุกตลาดต่างประเทศได้มากขึ้น ผู้สนใจสามารถสอบถามรายละเอียดเพิ่ม เติมได้ที่ โทร. 0-5387-8113 ในวันเวลาราชการ.