หม้อข้าวหม้อแกงลิงดูสวยมีเสน่ห์ อยากปลูกต้องทำอย่างไร มีวิธีเลี้ยงดูไหม

"หม้อข้าวหม้อแกงลิง" เป็นไม้เลื้อยจากโลกเก่า สกุลพืชกินสัตว์ วงศ์ Nepen thaceae ซึ่งประกอบไปด้วย 120 กว่าชนิด และลูกผสมอีกมาก เป็นไม้เขตร้อนชื้น ชื่อภาษาอังกฤษคือ นีเพนเธส-Nepenthes มาจากภาษากรีกที่แปลว่าไม่โศกเศร้า ส่วนชื่อหม้อข้าวหม้อแกงลิง-Monkey Cup มาจากข้อเท็จจริงที่ว่าลิงมาดื่มน้ำฝนจากหม้อของพืชชนิดนี้

หม้อข้าวหม้อแกงลิงมีระบบรากตื้น สั้น สูงได้หลายเมตร ลำต้นมีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1 เซนติเมตร จากลำต้นไปยังก้านใบที่มีลักษณะคล้ายใบ ยาวสุดสายดิ่ง ซึ่งบางสายพันธุ์ใช้เป็นมือจับยึดเกี่ยว แล้วจบลงที่หม้อที่เป็นใบแท้แปรสภาพมา หม้อเริ่มแรกจะมีขนาดเล็กแล้วค่อยโตขึ้นอย่างช้าๆ จนเป็นกับดักทรงกลมหรือรูปหลอด

โดยปกติหม้อข้าวหม้อแกงลิงจะสร้างหม้อขึ้นมา 2 ชนิด คือ หม้อล่าง เป็นหม้อที่อยู่แถวโคนต้น มีขนาดใหญ่ สีสันสวยงาม อีกชนิดคือหม้อบน มีขนาดเล็ก ก้านหม้อลีบแหลม รูปทรงของหม้อจะเปลี่ยนไป และสีสันจืดชืดกว่า ส่วนประกอบพื้นฐานของหม้อบนบรรจุของเหลว ที่พืชสร้างขึ้น ใช้สำหรับให้เหยื่อจมน้ำตาย ส่วนล่างของหม้อมีต่อมสำหรับดูดซึมสารอาหารจากเหยื่อ ส่วนบริเวณด้านบนมีผิวลื่นเป็นมันใช้ป้องกันเหยื่อหนีรอด ทางเข้าของกับดักเป็นส่วนประกอบที่เรียกว่า เพอริสโตม ลื่นและเต็มไปด้วย สีสันที่ดึงดูดเหยื่อเข้ามาและเสียหลักลื่นหล่นลงไปในหม้อ ส่วนฝาหม้อ ใช้ป้องกันไม่ให้น้ำฝนตกลงไปผสมกับของเหลวในหม้อ และด้านข้างมีต่อมน้ำต้อยไว้ดึงดูดเหยื่ออีกทาง

วิธีปลูกที่ง่ายที่สุดคือการปักชำ 1.เลือกกิ่งหรือยอดที่เจริญเติบโตเต็มที่ ข้อใหญ่สมบูรณ์ 2.เลือกตำแหน่งข้อที่ไม่แข็งนัก เพราะโอกาสแตกรากจะน้อยลง แล้วใช้มีดคมตัดเฉียงๆ ให้ขาดเพียงครั้งเดียว อย่าตัดลงมาถึงบริเวณเปลือกของลำต้นที่เป็นสีน้ำตาล เพราะต้นแม่ในส่วนที่เป็นโคนนี้อาจไม่สามารถแตกตาใหม่ออกมาได้อีก ทำให้ต้นแม่ตายได้ 3.ใช้ยาฆ่าเชื้อราหรือปูนแดงทาแผลรอยตัดที่ต้นโคนทันที เพื่อป้องกันเชื้อราเข้าบาดแผลแล้วลุกลามเข้าทำลายต้นโคน 4.นำยอดมาตัดเพิ่มอีก แต่ละท่อนควรมี 2 ข้อ สำหรับท่อนยอด ควรเว้นไว้ให้ยาวกว่าท่อนอื่นๆ เนื่อง จากเนื้อเยื่อส่วนนี้ถ้าตัดให้อ่อนมากอาจแตกรากไม่ได้ จากนั้นตัดใบบริเวณที่ใช้ปักออกให้หมด เพื่อลดการคายน้ำของใบ

5.นำกิ่งท่อนที่ตัดไว้มาทาหรือชุบในยาเร่งราก ผึ่งให้ยาแห้ง ส่วนรอยแผลกิ่งด้านบน (ที่ไม่ใช่ท่อนยอด) ใช้ยาฆ่าเชื้อราหรือปูนแดงทาปิดรอยแผล 6.เตรียมเครื่องปลูกสำหรับชำกิ่ง สูตร ขุยมะพร้าว+พีส มอส+ทราย+ขี้เถ้าแกลบ หรือขุยมะพร้าว+ทราย 7.นำเครื่องปลูกใส่กระถางขนาด 3-4 นิ้ว ปักท่อนกิ่งพันธุ์ที่ทายาแห้งดีแล้วลงไป กดเครื่องปลูกรอบกิ่งให้แน่นพอให้กิ่งไม่ล้ม หรือใช้ไม้ปักค้ำไว้ รดน้ำให้ชุ่ม 8.นำกระถางใส่ในถุงพลาสติกขนาดใหญ่พอที่จะคลุมกระถางพร้อมกิ่งชำได้หมด ใส่น้ำลงก้นถุงเล็กน้อย จะได้ไม่ต้องเปิดออกรดน้ำบ่อยๆ และเพื่อเพิ่มความชื้นของบรรยากาศ ใบหม้อที่ยังเหลืออยู่จะได้ไม่คายน้ำมาก ทำให้กิ่งชำคงความสดไว้ได้นานจนกว่าจะแตกรากใหม่

9.ใช้เชือก/ลวดมัดปากถุงให้แน่น วางไว้ในที่มีแสงแดดรำไร โยงปลายเชือก/ลวดอีกข้างหนึ่งยึดกับอะไรก็ได้ หรือใช้เสาปักกลางกระถางค้ำไม่ให้ปากถุงล้ม 10.รอจนมียอดใหม่แตกออกมาจากตาข้าง หรือยอดผลิตใบอ่อนเพิ่มขึ้น เป็นสัญญาณว่าเริ่มแตกรากแล้ว

11.ปรับสภาพ เนื่องจากกิ่งชำในถุงอยู่ในสภาพความชื้นสัมพัทธ์ 100% ชินกับบรรยากาศความชื้นสูง จึงไม่จำเป็นต้องสร้างไขปกคลุมผิวใบ ฉะนั้นเมื่อเปิดถุงเร็วไป น้ำในเซลล์จะระเหยออกทันทีที่สัมผัสกับอากาศภายนอก 12.เจาะรูที่ก้นถุงเพื่อระบายน้ำออก เปิดปากถุงไว้จนแน่ใจว่าใบไม่เหี่ยวแน่ จึงเอาถุงออก 13.ตั้งกระถางตำแหน่งเดิมสักระยะ เพื่อให้เคยชินกับสภาพแวดล้อม ก่อนย้ายเพื่อเพิ่มแสงแดด

ข้อมูลควรทราบ หม้อข้าวหม้อแกงลิงถูกบรรจุในรายชื่อพืชที่ถูกคุกคามหรือเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ของไซเตสในบัญชี 1 และ 2