จิสด้าติดตั้ง "หมุดวัดน้ำ" ใช้เทคโนโลยีไลดาร์ ส่งข้อมูลผ่านสัญญาณอินเทอร์เน็ตถึงศูนย์ควบคุม รวมติดตั้ง 200 จุดใน 12 ทุ่งรับน้ำที่อยู่ในภาคกลางทั้งหมด ทีมข่าวผู้จัดการวิทยาศาสตร์ลงพื้นที่พร้อมสำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ (จิสด้า) เพื่อสำรวจอุปกรณ์วัดระดับน้ำในพื้นที่ต่างๆ ของ จ.พระนครศรีอยุธยา ใน 3 จุด คือ กลางทุ่งนา อ.บางบาล, โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล อ.บางบาล และวัดราษฏร์นิยม อ.ผัดไห่ นายธัชชัย แสนเสนา หัวหน้าฝ่ายสิ่งแวดล้อมและภัยพิบัติ จากจิสด้า ให้ข้อมูลว่า จิสด้าในฐานะหน่วยสนับสนุนการทำงานให้กับ สำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติ (สทนช.) ในการวางแผนรับมือและจัดการน้ำท่วมตามคำสั่งของนายยกรัฐมนตรี พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ได้มีการติดตั้งหมุดวัดระดับน้ำขึ้นมาซึ่งครอบคลุมพื้นที่ตั้งแต่ จ.ชัยนาท จ.อยุธยา และมีบางส่วนอยู่ที่ จ.ปราจีนบุรีและฉะเชิงเทรา รวม 200 จุด ในพื้นที่ 12 ทุ่งรับน้ำ สำหรับทุ่งรับน้ำดังกล่าว ได้แก่ ทุ่งบางระกำ ทุ่งเชียงราก ทุ่งชัยนาทป่าสัก ทุ่งท่าวุ้ง ทุ่งบางบาล ทุ่งบ้านแทน ทุ่งบางกุ่ม ทุ่งบางกุ้ง ทุ่งป่าโมก ทุ่งผักไห่ ทุ่งโพธิ์พญา ทุ่งเจ้าเจ็ด ทุ่งพระยาบรรลือและทุ่งรังสิตใต้ ซึ่งเป็นทุ่งที่อยู่ในพื้นที่ภาคกลางทั้งหมดและในการวางหมุดวัดน้ำจะวางกระจายเพื่อให้ได้ตัวแทนของทุกจุดในทุ่งรับน้ำ "ภายในกล่องของหมุดวัดระดับน้ำ ซึ่งเป็นอุปกรณ์วัดระดับน้ำที่จิสด้านำไปติดตั้ง ประกอบด้วย กล่องควบคุมซึ่งจะรับสัญญาณจากเซนเซอร์และส่งข้อมูลไปยังศูนย์ควบคุม ในส่วนของแบตเตอรีของระบบจะทำงานร่วมกับแผงเซลล์แสงอาทิตย์หรือโซลาร์เซลล์ เพื่อใช้เป็นพลังงานในตอนกลางคืน ในอนาคตถ้าเปลี่ยนเป็นระบบ IOT (Internet of Thing) ตัวกล่องอาจมีขนาดเล็กลงและสามารถติดตั้งได้ง่ายขึ้น" การทำงานของอุปกรณ์วัดระดับน้ำอาศัยเซนเซอร์ที่อยู่บริเวณใต้ตัวกล่องที่อยู่สูงจากพื้นอย่างน้อย 180 เซ็นติเมตร โดยเซนเซอร์จะทำการยิงสัญญาณเพื่อตรวจจับระดับน้ำลงไปที่ฐานของเสา และส่งไปค่าที่วัดได้ไปยังสำนักงานใหญ่ของจิสด้าแบบเรียลไทม์ (real time) เครื่องจะมีเซนเซอร์ในการตรวจวัดระดับความสูงของน้ำ "ถ้าในสถานการณ์ปกติค่าที่เซนเซอร์แปรผลออกมาสู่ระบบจะมีค่าเป็นศูนย์ เมื่อมีน้ำท่วมในบริเวณพื้นที่ๆหมุดวัดน้ำนี้อยู่ เซนเซอร์จะส่งสัญญาณออกมาเป็นความสูงของน้ำในพื้นที่ๆ นั้นว่า น้ำมีระดับความสูงเป็นเท่าไหร่แล้วในทุ่งรับน้ำ ข้อมูลตัวนี้จะถูกส่งไปที่จิสด้า และจิสด้าจะทำการประมวณผลร่วมกับข้อมูลดาวเทียมในเรื่องของความสูงและภูมิประเทศ โดยใช้เทคโนโลยีความละเอียดสูงที่เรียกว่า ไลดาร์ (LIDAR) ประเมินความสูงต่ำของพื้นที่ออกมาเป็นระดับน้ำในพื้นที่ทุ่ง และสามารถนำไปคำนวณต่อเป็นปริมาตรที่พื้นที่ทุ่งรับน้ำแต่ละทุ่งสามารถรับได้" นายธัชชัยอธิบายด้วยว่า หากระดับน้ำสูงเกินระดับเซนเซอร์ ในกรณีคือที่ระดับ 180 เซ็นติเมตร เซนเซอร์ก็จะไม่สามารถจัดค่าระดับน้ำได้ และจะไม่ส่งค่าที่วัดได้ไปยังศูนย์ควบคุม และช่วงระดับน้ำที่ไม่สามารถวัดได้ก็จะกลายเป็นค่า error แต่หากน้ำท่วมไม่ถึงกล่องควบคุมโดยท่วมถึงแค่แบตเตอรี ก็รอให้น้ำลดระดับแล้วเข้าไปเปลี่ยนแบตเตอรีและเซนเซอร์ จากนั้นก็ใช้งานอุปกรณ์วัดระดับต่อได้เลย แต่ถ้าท่วมถึงกล่องควบคุม ก็ต้องหาที่ตั้งใหม่ที่สูงกว่าเดิม หรือหาพื้นที่ใหม่ที่ความสูงเท่าเดิม "หลังจากได้ผลแล้วข้อมูลดังกล่าวจะเป็นตัวสนับสนุนการตัดสินใจในการบริหารจัดการน้ำของหน่วยงานที่รับผิดชอบหลักในจัดการปล่อยน้ำหรือเข้าช่วยเหลือในแต่ละพื้นที่ รวมถึงในเรื่องของการเฝ้าระวังและแจ้งเตือนถึงระดับน้ำแก่คนในชุมชน เพื่อการเตรียมรับมือและอพยพไปยังศูนย์พักพิง" สำหรับหลักเกณฑ์ในการเลือกพื้นที่ในการติดตั้งเครื่องวัดระดับน้ำนั้น เลือกจากพื้นที่น้ำท่วมซ้ำซากติดกัน 5 ครั้ง โดยพิจารณาจากข้อมูลย้อนหลัง 10 กว่าปี และเลือกพื้นที่ซึ่งเป็นพื้นที่ชุมชน โดยพยายามเลือกให้ครอบคลุม เพื่อความหลากหลายของข้อมูล และก่อนติดตั้งทางจิสด้าได้เข้ามาคุยกับทางท้องถิ่นก่อนเพื่อให้ได้พื้นที่ที่เหมาะสมในการติดตั้งมากที่สุด "อุปกรณ์ตัวนี้เป็นเครื่องมือตัวแรกที่เป็นหมุดวัดน้ำแบบที่ไม่ได้อยู่ในท้องน้ำ แต่อยู่บนพื้นดิน ในพื้นที่รับน้ำหรือพื้นที่แก้มลิงต่างๆ แต่ด้วยความที่พื้นที่ที่ตั้งหมุดวัดน้ำไม่ได้อยู่ในลุ่มน้ำ จึงทำให้เกิดการแกว่งของข้อมูลอยู่พอสมควร ในตอนนี้ทางทีมงานพยายามปรับแก้ด้วยการปรับข้อมูลที่ได้เข้าหากัน เพื่อให้ข้อมูลมีความเสถียรมากยิ่งขึ้น ข้อดีของหมุดวัดน้ำตัวนี้คือสามารถถอดไปติดตั้งที่อื่นได้อย่างง่ายดาย เพื่อนำไปติดตั้งในพื้นที่ที่ให้ขัอมูลได้ดีกว่าได้ คาดว่าในอนาคตระบบหมุดวัดน้ำนี้สามารถขยายออกไปยังพื้นที่ลุ่มน้ำต่างๆ ที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดน้ำท่วมต่อไปได้" นายธัชชัยอธิบาย Manager online 12.06.18